Verbum

намя́ць, -мну́, -мне́ш, -мне́; -мнём, -мняце́, -мну́ць; -мні́; зак., чаго.

1. Размінаючы, прыгатаваць пэўную колькасць чаго-н.

Н. гліны.

2. Прымяць, змяць што-н.

Н. саломы.

3. Тое, што і нацерці (у 5 знач.; разм.).

Н. лёну.

◊

Намяць бакі каму (разм.) — пабіць каго-н.

|| незак. наміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

выгляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. выглядзець.

2. Мець які-н. выгляд або здавацца каму-н. кім-, чым-н.

Добра в.

В. героем.

3. Высоўваючыся з укрыцця, глядзець, пазіраць (разм.).

В. з-за вугла.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца, быць відным.

Насоўка выглядала з кішэні.

пракрыча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; зак.

1. Абазвацца крыкам.

Пракрычала дзіця.

2. што і без дап. Вымавіць, гучна крычучы.

П. «ура».

3. Правесці які-н. час крычучы.

◊

Пракрычаць вушы каму пра каго-што, аб кім-чым (разм., неадабр.) — надакучыць бясконцымі расказамі, нястрымнай балбатнёй пра што-н.

зад, -а, М -дзе, мн. зады́, -о́ў, м.

1. Задняя частка чаго-н.; проціл. перад.

З. матацыкла занесла на павароце.

2. Задняя частка тулава, таз.

Тоўсты з.

Даць каму-н. пад з. (таксама перан.: груба прагнаць; разм.).

3. мн. Тое, што даўно вывучана ці ўсім вядома (разм.).

Паўтараць зады.

закаці́ць, -качу́, -ко́ціш, -ко́ціць; -ко́чаны; зак.

1. што. Коцячы, накіраваць, змясціць, падзець куды-н.

З. калёсы ў пуню.

З. мяч пад стол.

З. вочы (завесці зрэнкі пад верхнія павекі).

2. перан., што і каму. Зрабіць, учыніць што-н. незвычайнае (разм.).

З. аплявуху.

З. прамову.

|| незак. зако́чваць, -аю, -аеш, -ае.

зда́цца², зда́мся, здасіся, зда́сца; здадзімся, здасце́ся, здаду́цца; зда́ўся, здала́ся, -ло́ся; зда́йся; зак.

1. Паказацца ў якім-н. выглядзе.

Ён нам здаўся не такім, як быў.

2. безас., каму. Узнікнуць у думках, адчуваннях, уявіцца.

Ці хто стукнуў у дзверы, ці мне здалося?

|| незак. здава́цца, здаю́ся, здае́шся, здае́цца; здаёмся, здаяце́ся, здаю́цца.

пакры́ўдзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., каго-што.

1. Прычыніць крыўду каму-н.

П. выказваннем.

Мухі не пакрыўдзіць (перан.: пра добрага, спакойнага чалавека).

2. Надзяліць чым-н. у недастатковай ступені, даць менш, чым патрэбна.

Прырода не пакрыўдзіла гэтага чалавека талентам.

Пакрыўджаны богам (пра няўдачлівага, абмежаванага розумам чалавека; разм.).

пальча́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Рукавіца з аддзяленнямі для кожнага пальца.

Скураныя пальчаткі.

Кінуць пальчатку каму-н. (таксама перан.: выклікаць на барацьбу, на спаборніцтва — сімвал выкліку на дуэль у мінулым). Баксёрская п. (прадмет рыштунку баксёра). Першая п. (перан.: пра лепшага баксёра).

|| прым. пальча́ткавы, -ая, -ае.

абу́ць, абу́ю, абу́еш, абу́е; абу́ты; зак., каго-што.

1. Надзець на ногі сабе ці каму-н. абутак.

А. боты.

2. Забяспечыць каго-н. абуткам.

Трэба на зіму дзяцей а.

◊

Абуць у лапці — абхітрыць, давесці да беднасці.

Гу́лі не аднаго ў лапці абулі (прыказка).

|| незак. абува́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

кол, кала́, мн. калы́, кало́ў, м.

Завостраная на канцы палка, шост.

Часаць кляновы к.

◊

Хоць кол на галаве чашы каму — пра ўпартага, няўступчывага чалавека, які не паддаецца ўгаворам.

|| памянш. кало́к, калка́, мн. калкі́, калко́ў, м., кало́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. і ко́лік, -а, мн. -і, -аў, м.