Сушча́к ’худая недагледжаная жывёла’ (маладз., Гіл.). Відаць, да сухі ’худы’; да словаўтварэння гл. сушчык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каро́бачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш. да каробка (у 1 знач.).
2. Сухі плод расліны, у якім знаходзіцца насенне. Каробачка маку. Каробачка лёну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасо́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Празмерна сухі. Перасохлае сена. Перасохлыя губы. □ На перасохлым дарожным пяску пад дубамі непарушна ляжалі .. чорныя цені. Галавач.
2. Які стаў бязводным. Перасохлая рачулка. Перасохлы лужок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́шка, ‑і, ДМ ‑шцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. сушыць (у 1, 2 знач.).
2. Р мн. су́шак. Малы, тонкі і сухі абаранак. Купіць кілаграм сушак. Ванільныя сушкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фён, ‑у, м.
Цёплы і сухі вецер, які дзьме з гор у даліну. Падзьмуў фён, і ў небе з-за гор выплыў ускудлачаны акраек хмары — хутка пасоўваўся дождж. Быкаў.
[Ням. Föhn ад лац. favonius — цёплы заходні вецер.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сухазе́лле ’нейкая расліна (?)’ (Я. Купала), ’цмін пясчаны, Helichrysum arenatum (L.) D. С.’ (гродз., Кіс.; Расл. св.). Магчыма, са спалучэння ⁺cyxo‑ (< *ѕuxъ, гл. сухі) і зелле (гл.), параўн. пустазелле (< + пусто‑зелье); значэнне ’сухі’ адпавядае знешнім фізічным якасцям расліны, параўн. іншыя назвы сухадо́лька, сухалёткі ’тс’ (Расл. св.), польск. suche ziele ’сушаніца’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сухандэ́ль ’надта худы, хударлявы’ (Сл. ПЗБ). Да сухі ’худы’, утвораны пры дапамозе экспрэсіўнага словаўтваральнага комплексу ан‑д‑эль, параўн. уласнае імя Сухан (Бірыла, антр., 2), суханя́вы ’сухі і высокі’ (Ласт.), suxanʼʒá ’тс’ (беласт., Саевіч, Derywacja, 357), suxalʼ ’тс’ (там жа, 382), пра варыянтнасць ‑аль/‑эль гл. Сцяцко, Афікс. наз., 38.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сухагру́з, ‑а, м.
1. Сухі груз. Транспарціроўка сухагрузаў.
2. Судна для перавозкі разнастайных сухіх грузаў — штучных (скрынкі, кантэйнеры і інш.), насыпных (зерне, цэмент і інш.), навалачных (руда, вугаль і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэск, ‑у, м.
1. Сухі, рэзкі гук, які ўтвараецца пры ламанні, трэсканні, разрыванні і пад. чаго‑н. Трэск ламачча. □ Маўклівы цёмны лес раптам ажыў, напоўніўся шумам, трэскам сухога галля і зламаных дрэў. В. Вольскі. Кладка рыпіць і вагаецца. Раздаецца трэск, і я лячу ў прорву. Аляхновіч. // Шум, які ўтвараецца пры рабоце механізмаў, інструментаў і пад. Неўзабаве .. [Залівака] пачуў роў самалётаў, а потым сухі трэск кулямётаў. Гурскі. Трэск матацыклаў разарваў хвілінную цішыню па паляне. Лынькоў. У рупары пачуўся лёгкі сухі трэск, а потым голас дыктара абвясціў: — Увага! Шашкоў.
2. перан. Разм. Шуміха, пустыя размовы, балбатня. Працаваць без шуму і трэску.
•••
З трэскам — са скандалам, з ганьбай (выгнаць, зняць з пасады, праваліцца на экзамене і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Каржане́ць ’абсыхаць’ (Юрч.), ’не расці’ (Янк. БП). Параўн. рус. коржавый ’сухі, зморшчаны, шорсткі’, коржаветь ’цвярдзець’, да корж (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)