сухі́ зако́н Antialkohólgesetzgesetz n -(e)s, Prohibitión f -;
◊
вы́йсці сух і́м з вады́≅ mit héiler Haut davónkommen*аддз.;
суха́я лы́жка го́рла дзярэ́≅ Schmíeren und Sálben hilft allenthálben
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пале́на, ‑а, н.
Адпілаваны або адпілаваны і рассечаны кавалак ствала дрэва на паліва. Нічыпар падкінуў у вогнішча сухое палена, падгроб сук[о]м вуголле.Астапенка.Яе пытаючыся, .. [Уладзімір] узяў з рук у.. [Волькі] сякеру і пачаў гваздаць палена за паленам.Скрыган.//Разм. Кавалак бервяна; калодка (у 1 знач.). У сонечныя дні стары Гарась, выбраўшыся з хаціны, вобмацкам апускаўся на палена пад стромкім дубам.Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жадзён, ‑дна, ‑дно; мн. ‑дны; чаму.
Разм. Які церпіць нястачу ў самым неабходным, ахвочы да чаго‑н. У тыя дні былі жадны Скарынцы чэрствай хлеба.Глебка.Вадзе жадна, узлёгшы на сухое зала, Сяліба наша сумавала.Лужанін.
•••
Жадзён на вока — пра зайздроснага, сквапнага чалавека. Працаваў не вельмі ён, І на вока быў жадзён: Сена ўбачыць на гумне, — Хоць вазок падкіньце мне!Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суш, ‑ы, ж.
1. Сухая, без дажджоў пагода; засушлівы час; засуха. У сёлетнюю суш варта толькі іскру здзьмухнуць з папяросы, як ад шкоды не абярэшся.Пташнікаў.Гэтае месца на Капыльскай вуліцы славілася яшчэ і тым, што тут .. нават у самую суш красавалася велізарная лужына.С. Александровіч.
2. Што‑н. пазбаўленае вільгаці, сухое. Калісь і тут гарэла суш, Куды рабіць — і дыхаць цяжка!Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скана́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. Памерці. Аднойчы пасля сваркі разгарачыўся дзед, выпіў конаўку халоднай вады, а цераз дзень і сканаў.Лужанін.[Ганна] кінулася перавязваць дзяўчынку, але гэта былі дарэмныя клопаты, дзяўчынка некалькі разоў пазяхнула і на руках сканала.Гурскі.
2.перан. Знікнуць, скончыцца. Агеньчык сканаў, паглынуўшы сухое галлё, і вогнішча пакрылася сіняватым налётам попелу.Хадкевіч.Так і сканаў дзень, столькі часу прапала дарэмна!Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АРКТЫ́ЧНЫ АНТЫЦЫКЛО́Н,
вобласць павышанага атм. ціску над Арктыкай. У цэнтры арктычнага антыцыклону ціск перавышае 1020 мб. Больш выразны зімой, калі ў час палярнай ночы халоднае паветра ўшчыльняецца над укрытай лёдам і снегам паверхняй. Пераважае ўстойлівае бязвоблачнае сухое надвор’е. Пад уплывам цыкланічнай дзейнасці ў Атлантычным сектары Арктыкі арктычны антыцыклон перамяшчаецца ў бок Аляскі. Летнія ўмовы аслабляюць антыцыклон. На выш. 3—4 км саступае месца каляпалярнай дэпрэсіі (вобласці нізкага ціску). Вятры з Арктычнага антыцыклону накіраваны ў нізкія шыроты, дзе пад уплывам вярчэння Зямлі набываюць ПнЗ напрамак.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Па́суш, пасу шпік, хойн.пасу́ш ’леташняя сухая трава’ (КЭС, лаг.; раг., Сл. ПЗБ; гом., Шатал.; Мат. Маг., Касп., Янк. 2), карэліц.паеў шпік ’сухое месца на ўзгорку’ (Сцяшк. Сл.). Укр.палес.пасуш ’падсцёл’, ’засохлае дрэва ў лесе’. Утварылася пасля распаду прасл. моўнага адзінства паводле прасл. мадэляў з pa‑ ад sušb < sux‑jь ’сухі’ (Слаўскі, SP, 1, 80–81; Борысь, Prefiks., 32). Аналагічна і тады ж утворана пасуш ’рамка без мёду’ (браг., Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стуго́р ‘вялікая куча’: stuhór sʼena, sałomy (паст., Балто-слав. сб.), стугу́р ‘стог, стажок, горка’ (лаг., Гіл.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), ‘кусок хлеба’ (віц., Нар. лекс.). Грынавяцкене і інш. (Балто-слав. сб., 389), параўноўваюць з літ.stùguras ‘слуп’, відаць, у значэнні ‘слуп, вакол якога складваецца стог’. Не выключана славянскае паходжанне слова, параўн. н.-луж.sćěgor ‘мачта’, на падставе якога рэканструюецца прасл.дыял.*stegorъ, суадноснае з літ.stãgaras, stegorỹs ‘сухое сцябло, ствол’ (Трубачоў, Труды, 1, 777).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́ветрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
1. Змяніць, разбурыць што‑н. уздзеяннем ветру, кліматычнымі ўмовамі. На кольненскіх, боркаўскіх, млінкоўскіх палях стаяць велізарныя штабялі торфу з гноем, складзеныя дбала, па-гаспадарску: іх ні сонца не высушыць, ні вецер не выветрыць, ні паводка не змые.Палтаран.// Добра праветрыць, прымусіць знікнуць пад уздзеяннем ветру, свежага паветра.
2.перан. Прымусіць забыць. Сэрца — не сухое поле. З яго не выветрыш памяці па пясчынцы.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́чча, ‑а, н., зб.
Сукі. Апалае лісце пазграбана ў кучкі, на іх ляжыць зрэзанае сухое сучча.Грахоўскі.Цяпер не стала і бяроз. Абгарэлае, абпаленае сучча нязграбна чарнела на вячэрнім блакіце неба.Лынькоў.// Тое, што і галлё. Распусціўшы сучча, У глухім прыволлі, Сам адзін расце ён На далёкім полі.Купала.// Тое, што і хвораст. Толькі назад ішла .. [Іваніха] яшчэ цішэй, і за спінай у яе пагойдвалася ў такт хадзе вязанка дробнага сучча.Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)