разла́дзіцца, ‑ладзіцца; зак.
1. Прыйсці ў няспраўнасць. Тады нешта разладзіўся ляжак і нельга было выпаліць у печы, каб не напусціць поўную хату дыму. Сачанка.
2. Расстроіцца, парушыцца, перастаць ладзіцца. Дружба разладзілася. □ Але вяселле ўжо разладзілася, госці паўставалі з-за стала і пачалі разыходзіцца. Сабаленка. [Галіна:] — [Пісаў], што ніколі не забудзе тых дзён... Пісаў, што ўспамінае, — таксама... Але хутка перапіска разладзілася. Мележ.
3. Страціць свой строй, лад. Станок разладзіўся.
4. Расстроіцца, сапсавацца (пра здароўе).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зіпу́н ’даўняя верхняя вопратка’. Рус. зипу́н. Ст.-рус. зипунъ (1583 г.), зипунецъ (1577 г.), зипунишко (1568 г.). Ст.-бел. зипунъ (1552 г.). Верагодна, з новагрэч. ζιπούνι < венец. zipón < іт. giubbone (параўн. юбка). Фасмер, Этюды, 63–64; Булыка, Запазыч., 122; Шанскі, 2, З, 92. Менш верагодная думка, што зіпун < тур. zubun, zybun. Шыпава, Сл. тюрк., 139; Кубанава. О тюркизмах русской диалектной лексики, 1967, 32–34. Супраць Фасмер, 2, 98 (дзе іншая літ-pa). Дзмітрыеў (Строй, 534, 558, 565) не ўключыў слова ў спісы цюркізмаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Áufbau
m -(e)s, -ten
1) будава́нне; пабудо́ва; стварэ́нне
2) надбудо́ва
3) -(e)s кампазі́цыя, структу́ра, канстру́кцыя, арганіза́цыя
der grammátische ~ — граматы́чны строй
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
уступі́ць¹, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.
1. у што. Увайсці, уехаць куды-н.
Войскі ўступілі ў горад.
2. у што. Стаць членам, дзеячам, удзельнікам чаго-н.
У. у прафсаюз.
У. у калгас.
3. у што. Пачаць рабіць што-н. або прыйсці ў які-н. стан (у адпаведнасці са знач. наступнага назоўніка).
У. у бой.
У. у спрэчку.
У. у шлюб.
У. у законную сілу.
Новы завод уступіў у строй.
4. у што. Стаць нагой у што-н.
У. у лужыну.
5. на што. Ступіць на каго-, што-н.
У. на нагу.
|| незак. уступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).
|| наз. уступле́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
formation
[fɔrˈmeɪʃən]
n.
1) утварэ́ньне, стварэ́ньне, заснава́ньне n.
the formation of a state — стварэ́ньне дзяржа́вы
2) строй -ю m.; будо́ва, пабудо́ва f.
the logical formation of his ideas — лягі́чная пабудо́ва яго́ных ду́мак
3) фарма́цыя f. (геалягі́чная)
4) Milit. пастрае́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Spíeßrute
f -, -n прут(о́к), дубе́ц; шпіцру́тэн
j-n ~n láufen lássen* — гіст. праганя́ць каго́-н. праз строй; перан. даць каму́-н. ды́хту [чо́су]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
чарга́
(цюрк. čarga)
1) пэўны парадак у следаванні, руху чаго-н.; месца ў парадку следавання (напр. выклікаць па чарзе, заняць чаргу);
2) адзін з участкаў будоўлі, якая ўводзіцца ў строй па частках;
3) група людзей, якія стаяць адзін за адным для атрымання чаго-н.;
4) рад выстралаў з кулямёта, аўтамата.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
falanga
falang|a
ж.
1. шэраг, рад; строй; фаланга;
iść zwartą ~ą — ісці шчыльнымі радамі;
2. натоўп; мноства;
3. гіст. фаланга
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Рухо ст.-бел. ’вопратка’ (Ст.-бел. лексікон). Стараж.-рус. рухо ’скарб, манаткі’, рус. ру́хо ’адзенне’, польск. rucho ’тс’, кашуб. rëxë ’старое адзенне’, чэш. roucho ’святочнае адзенне, строй’, славац. rúcho ’тс’, серб.-харв. ру̏хо ’вопратка’, славен. rúho ’палатно, прасціна’, балг. ру́хо ’адзенне, вопратка’, макед. руво ’тс’. Прасл. *ruxo ’рухомая маёмасць, у прыватнасці, адзенне’, утворана ад *rušiti (гл. рушыцца, рухаць), звязана таксама з *rъvati (гл. рваць), гл. Брукнер, 467; Фасмер, 3, 524; Скок, 3, 167; Шустар-Шэўц, 2, 1254; SEK, 4, 190. Сюды ж рухамоцце, рухмаццё ’рухомая маёмасць, манаткі’, рухматло́ ’тс’ (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
accentuate
[əkˈsentʃueɪt]
v.t.
1) падкрэ́сьліваць
The girl’s national costume accentuated her beauty — Наро́дны строй дзяўчы́нкі падкрэ́сьліваў яе́ прыгажо́сьць
2) вымаўля́ць з на́ціскам
3) ста́віць зна́кі на́ціску
4) ускладня́ць
The problem is accentuated by a shortage of teachers — Прабле́ма ўскладня́ецца недахо́пам наста́ўнікаў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)