ру́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм.

1. Абваліцца, упасці пад дзеяннем уласнага цяжару. Дзверы затрашчалі і рухнулі. П. Ткачоў. Сцяна лёгка рухнула, і нейкая бэлька павісла на ствале гарматы. Грамовіч. Агонь жа тым часам разгараўся, вось-вось павінна была рухнуць страха. Кулакоўскі. // Упасці з шумам усім цяжарам (пра чалавека). Бандыт разгубіўся і рухнуў на снег. Броўка.

2. перан. Пераехаць існаваць, знікнуць. [Юстын:] — І раптам — вайна. Адразу ўсе планы, усё шчасце людское рухнула. Краўчанка. Рухнулі старыя Міхалавы ідэалы, рассыпаліся былыя надзеі, згінулі ранейшыя мары, пакінуўшы пасля сябе прыкрую памяць. Кудраўцаў. У лютым 1917 г. рухнуў царызм. Ліс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сло́пы ‘пахілы’: слопая страха (мін., Сл. ПЗБ); таксама тапонім Слопішча (Жучк., КТС). Фармальна слова можна звязаць з рус. ослоп ‘дубіна, кругляк; дурань’, дыял. ослопи́на ‘доўгая жардзіна’, стараж.-рус. ослопъ ‘дубіна, палка’; далей параўноўваюць з славен. poslȏpje ‘будынак’ (Міклашыч, 432); супраць супастаўлення з *chlopati ‘ляскаць, бразгаць’, як гэта меркаваў Мацэнаўэр (LF, 12, 172), Фасмер (3, 161). Бязлай (3, 91) дапускае роднасць з літ. slaptú, paslaptú ‘тайнік, сховішча’, лат. slapsts ‘кут, сховішча’. Але словаўтварэнне (меркаваўся б дзеяслоў *слопіць) і семантыку вытлумачыць цяжка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ску́рчвацца несов.

1. (от судороги, боли) ко́рчиться, корёжиться; сжима́ться;

2. (от жары) корёжиться, съёживаться;

3. (от холода, страха и т.п.) съёживаться, сжима́ться, свёртываться;

4. страд. сгиба́ться, подгиба́ться, поджима́ться, подбира́ться; см. ску́рчваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

roof

[ru:f]

n., pl. roofs or rooves

1) страха́ f., дах -у m.

2) верх -у m.

the roof of a car — верх машы́ны

the roof of the mouth — паднябе́ньне n.

3) Figur. дом -у m.

to live together under the same roof — жыць ра́зам пад адно́й страхо́й

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

працячы́, ‑цячэ; ‑цякуць; пр. працёк, ‑цякла, ‑цякло, зак.

1. Прайсці дзе‑н. сваім цячэннем (пра раку, ручай). Заўтра сотні ў пустыні Праменістых рэк працякуць. Панчанка.

2. Пранікнуць, прасачыцца (пра ваду, вадкасць). Вада працякла ў лодку. / у безас. ужыв. Тут пахла сырымі анучамі, венікамі. Сцены аблупленыя, на столі вялікі руды круг — працякло са страхі. Арабей.

3. Перастаць затрымліваць ваду ці іншую вадкасць. Чайнік працёк. Страха працякла.

4. Прайсці, мінуць (пра час, падзеі). Наша маленства працякло задоўга да Вялікай Айчыннай вайны. Грамовіч. Шмат гадоў працякло З таго слаўнага дня, Як на нашай зямлі Заяснела вясна. Журба.

•••

Многа вады працякло (ўцякло) — многа прайшло часу, змен.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раско́ліна, ‑ы, ж.

1. Лінія расколу чаго‑н.; трэшчына. Алешыну раскалола навальніца. Віця нават засунуў руку ў расколіну — такая яна была вялікая. Хомчанка. Сцены хаты, сухія, з глыбокімі расколінамі, амаль напалову закрывала насунутая грыбам страха. Караткевіч.

2. Глыбокая трэшчына ў зямлі, горнай пародзе; цясніна. [Скрут і Балаш] ішлі, пераскокваючы расколіны, абходзячы непрыступныя пікі. Шыцік. Марудзіць тут няма калі, і мы хаваемся ў расколіну і па ёй збягаем к берагу. С. Александровіч.

3. перан. Разлад, разыходжанне паміж кім‑, чым‑н., выкліканыя рознагалоссямі, супярэчнасцямі. Пасля такіх спрэчак сябры адчулі, што іх сяброўства дало вялікую расколіну, што іхнія дарогі скіраваны ў розныя бакі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зняме́ць сов., в разн. знач. онеме́ть; (потерять чувствительность, гибкость — ещё) одеревене́ть, окочене́ть;

з. ад стра́ху — онеме́ть от стра́ха;

ру́кі (но́гі) ~ме́лі — ру́ки (но́ги) онеме́ли (одеревене́ли, окочене́ли);

усё наўко́ла ~ме́ла — всё вокру́г онеме́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Bonorum vita vacua est metu

Жыццё сумленных людзей свабоднае ад страху.

Жизнь честных людей свободна от страха.

бел. Не рабі ліхога і не бойся нічога. Сумленне ‒ сіла чалавека. У каго сумленне чыстае, той спіць спакойна. Чыя душа часнаку не ела, тая пахнуць не будзе.

рус. У кого совесть чиста, тому ничего не страшно. Коль совесть чиста, спи спокойно до утра. Виноватый винится, а правый ничего не боится. Чистая совесть ‒ лучшая подушка. У кого совесть чиста, у того подушка под головой не вертится.

фр. A bien faire nul craindre (Когда хорошо делаешь, нечего бояться).

англ. A clear conscience is a coat of mail (Чистая совесть, как кольчуга). Clear conscience is a sure card (Чистая совесть ‒ верная карта).

нем. Ehrlich währt am längsten (У честного долгий век).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

у​II межд.

1. (при выражении испуга, страха) ой, ух;

у, как темно́ ой (ух), як цёмна;

2. (при выражении укора) вось, от;

у, ба́ловень! вось (от) дураслі́вец!;

3. (при выражении негодования) у;

у, хулига́н! у, хуліга́н!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

задрыжа́ць и задрыжэ́ць сов.

1. задрожа́ть; вздро́гнуть; содрогну́ться;

2. (от волнения) задрожа́ть; (начать трепетать — ещё) затрепета́ть;

з. ад стра́ху — задрожа́ть (затрепета́ть) от стра́ха;

~жа́ў го́лас — задрожа́л го́лос;

◊ рука́ не ~жы́ць — рука́ не дро́гнет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)