1. Які мае адносіны да кобальту, змяшчае ў сабе кобальт. Кобальтавая руда. Кобальтавая сталь.
2. Колеру кобальту; цёмна-сіні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
храмі́раваны, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад храміраваць.
2.узнач.прым. Пакрыты слоем хрому (у 1 знач.). Храміраваная сталь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Чорныя металы 11/228, гл. Жалеза, Сталь, Чыгун
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
була́туст.
1.(сталь) була́т, -ту м.;
2.(клинок) уст., поэт. була́т, -та м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мартэ́нм.
1. (род. мартэ́на) марте́н, марте́новская печь;
2. (род. мартэ́ну) марте́н, марте́новская сталь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нітрало́й
(ад нітра- + англ. alloy = прымесь, сплаў)
канструкцыйная сталь, якая змяшчае нітрыдаўтваральныя элементы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БУЛА́Т,
булатная сталь (ад перс. пулад сталь), вугляродзістая сталь, якая вызначаецца высокай цвёрдасцю, пругкасцю, вязкасцю, зносастойкасцю, своеасаблівай структурай і ўзорыстасцю паверхні. Асн. асаблівасць мікраструктуры булату — аптымальнае па дысперснасці і канфігурацыі спалучэнне высокавугляродзістых (дробнаігольчасты мартэнсіт) і нізкавугляродзістых (ферыт) мікрааб’ёмаў. Адрозніваюць булат літы (т.зв. вутц) і зварачны (больш нізкай якасці).
Вытв-сць булату была вядома ў Індыі, Іране, Сірыі («дамаская сталь»), у краінах Сярэдняй Азіі. Выкарыстоўваўся на выраб халоднай зброі выключнай трываласці і вастрыні. Клінок з булату не ламаецца, не мае астаткавай дэфармацыі. У 14 ст. сакрэт вырабу булат быў страчаны. Навук. асновы вытв-сці булату распрацаваў рус. металург П.П.Аносаў (у 1833 вырабіў булатны клінок). Атрыманне булатнай структуры забяспечваецца асаблівасцямі саставу, тэхналогіі выплаўкі, коўкі, тэрмічнай і мех. апрацоўкі. Узорыстасць бывае паласавая і струменістая (ніжэйшыя сарты булату), хвалістая (сярэдні, сорт), сеткаватая і каленчатая (вышэйшыя сарты).
Літ.:
Гуревич Ю.Г. Загадка булатного узора. М., 1985;
Мезенин Н.А. Занимательно о железе. 2 изд. М., 1977.