аўча́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Парода дужых сабак, якія выкарыстоўваюцца для аховы жывёлы на пашы, для каравульнай службы. Я ведаў, што фашысты схапілі яго маці, вывелі ў поле і напусцілі цэлую гайню здаравенных раз’юшаных аўчарак. Янкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыгу́начнік, ‑а, м.
Работнік чыгуначнага транспарту. Міхал Баўдзей зараз таксама быў безработным: яго зволілі са службы за ўдзел у забастоўцы чыгуначнікаў. Колас. Трэба аддаць належнае французскім чыгуначнікам, якія захоўвалі сталы парадак ва ўсім гэтым шуме і тлуме шматтысячнага патоку; пасажыраў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шаўро́н, ‑а, м.
Нашыўка з галуну ў выглядзе вугла на левым рукаве адзення салдат і малодшых афіцэраў (колькасць гэтых нашывак абазначае колькасць гадоў звыштэрміновай службы). Валока.. агледзеў.. пакамечаную, абсыпаную пылам постаць [ворага] з яфрэйтарскім шаўронам на разадраным да локця рукаве. Быкаў.
[Фр. chevron.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лецець, -лечу, -леціш, -леціць; -леці; зак.
1. Летучы, накіравацца, адправіцца куды-н.
Птушка вылецела з гнязда.
Пасажыр вылецеў у Маскву.
Вылецела з галавы (перан.: знікла, забылася).
2. Летучы, з’явіцца адкуль-н.
Самалёты вылецелі з-за хмары.
3. перан. Аказацца звольненым, выключаным адкуль-н. (разм.).
В. са службы.
|| незак. вылята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вы́лет, -у, М -леце, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адслужы́ць, -лужу́, -лу́жыш, -лу́жыць; -лу́жаны; зак.
1. Прабыць на службе, папрацаваць нейкі час.
А. дваццаць гадоў у лясніцтве.
2. Адбыць тэрмін вайсковай службы; скончыць служыць.
А. два гады ў арміі.
3. Службай адплаціць, адрабіць за што-н.
А. за шкоду.
4. Зрабіцца непрыгодным, перастаць адпавядаць свайму прызначэнню.
5. Адправіць набажэнства.
А. імшу.
|| незак. адслу́жваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пагост ’магільнік’ (ТСБМ). Рус. пого́ст ’царкоўная абшчына, прыход, царква з жылымі дамамі, службы’, дыял. ’магільнік’, ст.-рус. погостъ ’жылое падвор’е князя і яго світы пры падаткаабкладанні’ (X ст.). Першапачатковае значэнне ’заезны дом, у якім затрымліваліся князь і духоўныя асобы’. Ад госць, гасціць (гл. Фасмер, 3, 295). Як мяркуе Зяленін (Табу, 2, 150), значэнне ’магільнік’ узнікла на базе першапачатковага ў выніку табу. У бел., відаць, кніжнае запазычанне з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВО́ІНСКАЯ СЛУ́ЖБА,
выкананне грамадзянамі ўстаноўленага законам абавязку воінскага. У Рэспубліцы Беларусь воінская служба — канстытуцыйны абавязак грамадзян і актыўная форма выканання імі свайго доўгу па абароне Айчыны. Праходжанне яе вызначаецца законам аб воінскім абавязку і ваен. службе і інш. заканад. актамі. На Беларусі воінская служба складаецца з абавязковай ваеннай службы і службы ў запасе. У некаторых краінах рэгламентуецца законамі аб воінскай павіннасці, а таксама кантрактамі, якія заключаюцца на пэўны тэрмін пры найме на воінскую службу.
т. 4, с. 256
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
smutny
сумны, смутны, маркотны, журботны, тужлівы;
smutny pan — супрацоўнік службы бяспекі; сачок; ціхун
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
залічы́ць сов.
1. (принять) зачи́слить;
з. у штат — зачи́слить в штат;
2. (принять в счёт чего-л.) засчита́ть, заче́сть;
з. адзі́н год слу́жбы за два — засчита́ть оди́н год слу́жбы за́ два;
3. (в разряд каких-л. явлений, на чей-л. счёт) отнести́ (к чему; на что);
4. заче́сть, поста́вить зачёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прагна́ць сов.
1. в разн. знач. прогна́ть;
п. саба́ку — прогна́ть соба́ку;
п. са слу́жбы — прогна́ть со слу́жбы;
п. па шашы́ два кіламе́тры — прогна́ть по шоссе́ два киломе́тра;
п. прако́с — прогна́ть проко́с;
п. праз строй — ист. прогна́ть сквозь строй;
2. разг. запи́ть;
п. бу́льбу малако́м — запи́ть карто́шку молоко́м;
3. (жажду) утоли́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)