бярда́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Адназарадная стрэльба, якая была на ўзбраенні рускай арміі ў 1870–1891 гг. Гучным рэхам аддаюцца ў пушчы залпы з дубальтовак, бярданак, вінтовак. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

русі́зм, ‑а, м.

Слова ці моўны зварот, запазычаныя з рускай мовы ці ўтвораныя па ўзору рускіх слоў і выразаў. У .. беларускай мове [Багдановіча] сапраўды было, асабліва ў пачатковым перыядзе творчасці, багата русізмаў. М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нігілі́зм, ‑у, м.

1. Адмаўленне грамадскіх каштоўнасцей, норм, прынцыпаў маралі, законаў; скептыцызм.

2. Напрамак у асяроддзі рускай разначыннай інтэлігенцыі 60‑х гг. XIX ст., прыхільнікі якога адмоўна ставіліся да буржуазна-дваранскіх традыцый і прыгонніцтва.

[Ад лац. nihil — нішто.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асве́тніцтва, ‑а, н.

1. Ідэйны рух заходнееўрапейскай прагрэсіўнай буржуазіі 17–18 стст. // Рух рускай і славянскай перадавой грамадскай думкі 18–19 стст. Склад песень Чачота быў абумоўлен часамі наіўным асветніцтвам філаматаў. Лойка.

2. Асветніцкая дзейнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмпірыясімвалі́зм, ‑у, м.

Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у рускай філасофіі 20 ст., які адмаўляе аб’ектыўнасць знешняга свету і сцвярджае, што ўяўленні і паняцці — не адлюстраванне рэальных рэчаў у свядомасці, а толькі сімвалы, умоўныя знакі нашых адчуванняў.

[Ад грэч. empeiría — вопыт і symbolon — умоўны знак, прыкмета.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акмеі́зм

(ад гр. akme = вяршыня)

мадэрнісцкая плынь у рускай паэзіі пач. 20 ст., якая прапагандавала тэорыю «чыстага мастацтва», індывідуалізм і містыку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

псеўдакласіцы́зм

(ад псеўда- + класіцызм)

штучны стыль італьянскай, французскай і рускай літаратуры 18 — пач. 20 ст., які намагаўся ўзнавіць антычныя мастацкія ідэалы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

партрэты́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Мастак — спецыяліст у галіне партрэтнага жывапісу. Венедыкт Кубіцкі быў партрэтыстам рускай школы, вучнем Ільі Рэпіна. Ліс. Бліскучым майстрам графікі быў таксама Язэп Горыд — выдатны карыкатурыст, партрэтыст, майстар храявіду, кніжнай графікі. Шматаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіра́са, ‑ы, ж.

1. Металічныя латы на грудзі і спіну, якія даўней надзявалі воіны для засцярогі ад халоднай і агнястрэльнай зброі.

2. Частка параднай формы некаторых кавалерыйскіх палкоў у заходнееўрапейскіх і рускай арміях (да 1917 г.).

[Фр. cuirasse.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ке́пі, нескл., н.

1. Род фуражкі з невялікім цвёрдым донцам і прамым казырком (у французскай і рускай арміях і ў гімназістаў Расіі ў 19 ст.).

2. Тое, што і кепка. Чалавек у кепі павольна перастаўляў ногі. Галавач.

[Фр. képi.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)