шпана́, ‑ы, ж., зб.
Разм. груб.
1. Злачынцы, бадзягі, беспрытульнікі. [Лукаш:] — Мы што хочам ядзім. І спім дзе хочам... Дрэнна толькі, што пачалі лавіць шпану ды ў прытулак забіраць. Лобан.
2. Дзеці, маладыя людзі, якія не прытрымліваюцца прынятых правіл паводзін, не могуць ацаніць свае ўчынкі. На задняй пляцоўцы тоўпілася шпака, смаркачы гадоў па шаснаццаць. Яны лаяліся. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Schlupf
m -es, Schlüpfe
1) прахо́д, прала́з
2) прыста́нішча, прыту́лак
3) бант, сту́жка (у валасах)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
azyl, ~u
м. прыстанішча, прыстанак, прытулак;
prosić o azyl — прасіць прыстанішча (прытулку);
prawo ~u — права прыстанішча
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Et miseriarum portus est patientia
Цярпенне ‒ прытулак ад бед.
Терпение ‒ пристанище от бед.
бел. Цярпён — спасён. Цярпі, Грышка, спасён будзеш.
рус. При горести терпенье ‒ невольное спасенье. Терпенье и труд всё перетрут. Час терпеть, а век жить.
фр. La patience est amère, mais son fruit est doux (Терпенье горько, но плод его сладок).
англ. Patience is a plaster for all sores (Терпение ‒ лекарство от всех болячек).
нем. Geduld überwindet alles (Терпенье преодолевает всё). Geduld überwindet Holzäpfel (Терпение преодолевает деревянные яблоки).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
refuge
[ˈrefju:dʒ]
n.
1) прыста́нішча n., прыста́нак -ку, прыту́лак -ку m.
2) схо́вішча n.
He sought refuge from the rain — Ён шука́ў схо́вішча ад дажджу́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прыста́нак м, прыста́нішча н Únterkunft f -, -künfte, Óbdach n -(e)s, Zúfluchtstätte f -, -n; Hérberge f -, -n; Bléibe f -, -n, Asýl n -s, -e (прытулак);
знайсці́ сабе́ прыста́нак Zúflucht fínden*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Domus sua cuique est tutissimum refugium
Свой дом ‒ кожнаму бяспечны прытулак.
Свой дом ‒ каждому безопаснейшее убежище.
бел. Дома і сцены бароняць. Дома і вутлы памагаюць.
рус. Мой дом ‒ моя крепость. Дома и стены помогают. Своя хатка ‒ родная матка. Мышь в коробе, как воевода в го роде.
фр. Un homme est bien fort sur son palier (Человек очень силен на своей лестничной площадке).
англ. An Englishman’s house is his castle (Дом англичанина -его крепость).
нем. Zu Hause helfen die Wände (Дома помогают стены).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
◎ Прычэ́лле 1 ’прыпынак, прытулак’, ’нязначная прычына, повад’ (Юрч. Сін.), ’прылік’: ён так работая — абы для прычэлля (Мат. Гом.). Гл. наступнае слова; магчыма, перанос значэння ’узор’ — ’прылік’. Няясна.
◎ Прычэ́лле 2 ’вышыўка, узор’ (Мат. Гом.). Рус. дыял. причелье ’налобная частка жаночага галаўнога ўбору, вышытая бісерам, гарусам, шоўкам’, ’аздабленне на пярэдняй частцы жаночага галаўнога ўбору’, причілок ’тс’, укр. причільник ’налобная частка галаўнога ўбору замужняй жанчыны’. Да чало (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыве́т, ‑у, М ‑веце, м.
1. Тое, што і прывітанне (у 2 знач.). Прывет я шлю прыродзе, людзям І громам шумных навальніц. Колас. Воля, воля дарагая, Шлю з-за крат табе прывет! Таўлай.
2. Ласкавыя, добразычлівыя адносіны да каго‑н.; дружалюбны прыём каго‑н. [Маці:] — Добры чалавек у нас у сяле ў любой калгаснай хаце прывет і прытулак знойдзе. Краўчанка. Дарагі не абед, а прывет. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Óbdachlose
sub m, f -n, -n бяздо́мны, -ая, беспрыту́льны, -ая
ein Asýl [Haus] für ~ — прыту́лак для бяздо́мных, начле́жка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)