Verbum

анлайнавы слоўнік

індуцы́раваць

(лац. inducere)

выклікаць выпрамяненне атамаў або малекул уздзеяннем знешняга электрамагнітнага поля.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магнітагра́фія

(ад магніта + -графія)

рэгістрацыя змен магнітнага поля Зямлі пры дапамозе магнітографа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магнітатрапі́зм

(ад магніта- + трапізм)

роставыя рухі раслін пад дзеяннем пастаяннага магнітнага поля.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магніто́граф

(ад магніта- + -граф)

прыбор для безупыннай рэгістрацыі змен магнітнага поля Зямлі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Стэ́рац (стэ́рэц) ‘частка ўзаранага поля ад мяжы да баразны пры ворыве ўраскідку’ (івац., Жыв. сл.). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аднаасо́бніцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да аднаасобніка, належыць яму; не грамадою, не сацыялістычны. Аднаасобніцкая псіхалогія. □ Зрэдку наводдаль ад вёсак кавалкі поля, падзеленага на шнуры. Гэта аднаасобніцкая, зямля. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запазне́лы, ‑ая, ‑ае.

Які спазніўся са з’яўленнем, узнікненнем; позні. Зверху лісты папараці, каб не трапіў пыл у кошык, ды некалькі запазнелых васількоў, якія сарваў Міколка на ўзмежку поля. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Míttellini¦e

f -, -n

1) матэм. медыя́на

2) спарт. сярэ́дняя лі́нія; цэнтра́льная лі́нія по́ля

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ГА́ЎСА ТЭАРЭ́МА,

асноўная тэарэма электрастатыкі, якая ўстанаўлівае сувязь паміж патокам напружанасці эл. поля праз адвольную замкнёную паверхню і эл. зарадам, што знаходзіцца ўнутры гэтай паверхні. Вынікае з Кулона закону, устаноўлена К.Ф.Гаўсам (1839).

У інтэгральнай форме Гаўра тэарэма мае выгляд: $Φ \vec{E} ∙ d \vec{S} = q / ε_{0}$ , дзе $Φ \vec{E} ∙ d \vec{S}$ — паток вектара напружанасці эл. поля $\vec{E}$ праз замкнёную паверхню S, q — зарад, абмежаваны паверхняй S, ε₀ — электрычная пастаянная. Дыферэнцыяльная форма Гаўра тэарэмы: $div \vec{E} = ρ / ε 0$ , дзе $div \vec{E}$ — дывергенцыя вектара $\vec{E}$ , ρ — шчыльнасць эл. зараду ў тым пункце прасторы, дзе вызначаецца $\vec{E}$ . Гаўра тэарэма адно з Максвела ўраўненняў, адлюстроўвае той факт, што эл. зарады з’яўляюцца крыніцамі эл. поля; дазваляе вызначаць вектар $\vec{E}$ пры зададзеным зарадзе (шчыльнасці зараду).

А.І.Болсун.

т. 5, с. 92

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВА́КУУМ у квантавай тэорыі поля,

асноўны (энергетычна найніжэйшы) стан квантавых палёў, узбуджэнні якога супастаўляюцца адпаведным элементарным часціцам. Характарызуецца мінім. энергіяй, нулявымі імпульсамі, момантам імпульсу, эл. зарадам і інш. квантавымі лікамі. Пад вакуумам разумеюць таксама стан поля, дзе адсутнічаюць якія-н. рэальныя часціцы.

Флуктуацыі вакууму тыпу часціца — антычасціца абумоўліваюць спантаннае выпрамяненне атамаў, рассеянне святла па святле, зрух атамных узроўняў, экранаванне эл. зараду і антыэкранаванне каляровага зараду ў квантавай хромадынаміцы (т.зв. асімптатычная свабода). Вакуум можа мець іншую сіметрыю, чым ураўненні зыходнай квантавай тэорыі (напр., В.Хігса, θ — вакуум). Вакуум нагадвае кандэнсаванае асяроддзе, таму ў ім могуць адбывацца палярызацыя, фазавыя пераходы і інш. эфекты, якія вывучаюцца і ў шэрагу выпадкаў з высокай дакладнасцю пацверджаны эксперыментальна.

Літ.:

Гл. пры арт. Квантавая тэорыя поля.

Я.А.Таўкачоў.

т. 3, с. 464

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)