зве́даць, зве́дваць

1. (пазнаць што-н) erfáhren* vt; erkénnen* vt;

2. (перажыць) erlében vt, zu spüren bekómmen*, erdúlden vt;

зве́даць на сабе́ am éigenen Léibe erfáhren*; aus éigener Erfáhrung kénnenlérnen;

◊ хто не зве́даў го́ркага, не пазна́е і сало́дкага wer die Not nicht kennt, weiß nichts vom Glück

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

няста́ча, ‑ы, ж.

1. Адсутнасць каго‑, чаго‑н. у неабходнай колькасці, недахоп. Нястача рабочых. Нястача грошай. □ Баец пачаў задыхацца. Грудзі распірала ад нястачы паветра, — здавалася, вось-вось хрусне горла. Быкаў. Шмат гора давялося перажыць.. [Анастасіі Фамінічне] у першыя гады замужжа. Зямлі мелі мала, і заўсёды ў чым-небудзь была нястача. Сіняўскі.

2. Недастача грошай, тавараў, выяўленая пры праверцы магазіна, установы і пад. Калі ў краме ёсць нястача, Дык «усушка» там няйначай. Крапіва. Правяраючы касу, Зіна выявіла нястачу. Васілёнак.

3. Адсутнасць дастатковых сродкаў для існавання; беднасць. Васіль .. чакаў, што Аўгіня, прыціснутая нястачаю, засмуткуе па куску хлеба і прыйдзе да яго. Колас. Мой край па царскаму закону Быў краем гора і нястач. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раздели́ть сов.

1. раздзялі́ць, падзялі́ць;

раздели́ть кни́гу на гла́вы падзялі́ць кні́гу на раздзе́лы;

расстоя́ние раздели́ло нас адле́гласць раздзялі́ла нас;

раздели́ть на всех раздзялі́ць на ўсіх;

2. перен. падзялі́ць; (присоединиться) далучы́цца; (пережить, испытать) перажы́ць (ра́зам), зазна́ць; часто переводится также оборотом в сочетании с глаг., соответствующим значению сущ.: раздели́ть с ке́м-л. го́ре и ра́дость падзялі́ць (перажы́ць ра́зам) з кім-не́будзь го́ра і ра́дасць;

раздели́ть чьё-л. мне́ние, взгля́ды далучы́цца да чыёй-не́будзь ду́мкі, по́глядаў;

раздели́ть чью́-л. у́часть зазна́ць ту́ю ж до́лю, што і хто-не́будзь;

раздели́ть чью́-л. любо́вь адказа́ць каму́-не́будзь узае́мнасцю (каха́ннем); см. разделя́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазна́ць

1. (прызнаць знаёмага або знаёмае) erkénnen* vt;

пазна́ць па пахо́дцы разм am Gang erkénnen*;

пазна́ць паво́дле падабе́нства an der Ähnlichkeit erkénnen*;

пазна́й самаго́ сябе́! erkénne dich selbst!;

2. філас (вывучыць з’явы) erkénnen* vt;

3. (атрымаць уяўленне) erfáhren* vt (пра што-н von D, über A);

4. (перажыць) erlében vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

przebyć

зак.

1. прабыць;

przebyć do końca roku — прабыць да канца года;

2. прайсці, пераправіцца; праехаць;

przebyć połowę drogi — прайсці палову дарогі;

przebyć rzekę — пераправіцца (перайсці) цераз раку;

3. перанесці; перажыць; прайсці праз што

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ulec

зак.

1. пакарыцца, саступіць, скарыцца;

ulec siłom wroga — саступіць (скарыцца) сілам ворага;

ulec perswazjom — уступіць (паддацца) угаворам;

2. трапіць, зазнаць, зведаць;

ulec zniszczeniu — быць знішчаным;

ulec zakażeniu — заразіцца;

ulec wypadkowi — трапіць у аварыю; перажыць няшчасны выпадак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Відзець ’бачыць’ (шчуч., леп., арш., крыч., мазыр., Мат. АЛА, Бяльк.). Укр. видіти ’бачыць’, рус. видеть ’бачыць вокам’; ’пазнаваць’; ’глядзець’, ст.-рус. видѣти ’бачыць’; ’наглядаць, назіраць’; ’адчуваць, прадчуваць, прадбачыць’; ’разумець, асэнсоўваць’, польск. widzieć ’бачыць, лічыць, меркаваць’, н.-луж. wiźeś, в.-луж. widźeć ’бачыць, глядзець’, чэш. viděti, славац. videť, славен. vídẹti ’тс’, серб.-харв. ви̏дети ’бачыць, пабачыць’, макед. види ’бачыць, пабачыць, даведацца’, балг. видя ’бачыць, пабачыць, перажыць’, ст.-слав. видѣти, виждѫ, прасл. viděti. У зах. і цэнтр. частцы бел. моўнай тэрыторыі яе выцесніла лексема бачыць. Слав. формы з’яўляюцца суфіксальным утварэннем ад і.-е. *u̯eid‑/*u̯id‑ (*u̯īd‑); параўн. літ. veizdė́ti ’бачыць, глядзець’, лат. viedēt ’бачыць’, ст.-прус. widdai ’бачыў’, ст.-інд. vétti ’пазнае, разумее’, авест. vista‑ ’вядомы’, грэч. εἶδον ’бачыў’, Ϝἰδεῖν ’пабачыць’, лац. vidēre ’бачыць’, гоц. witan, ст.-в.-ням. wizzen ’глядзець, назіраць’, гоц. weitan ’бачыць’, ірл. ro‑fetar ’ведаю’, арм. gitem ’тс’. Іншая ступень чаргавання галосных у і.-е. *u̯oid‑: ст.-інд. vḗda, грэч. Ϝοἶδα, гоц. wait, ст.-слав. вѣдѣ ’ведаю’. Да ведаць (гл.). Параўн. таксама Міклашыч, 390; Траўтман, 357–358; Мюленбах-Эндзелін, 4, 653; Младэнаў, 65; БЕР, 1, 146; Скок, 3, 586–587; Голуб-Копечны, 415; Махэк₂, 688; Праабражэнскі, 1, 82; Фасмер, 1, 312; Шанскі, 1, В, 93; КЭСРЯ, 80.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

претерпе́ть сов.

1. (испытать, пережить) зазна́ць (што, чаго), зве́даць (што, чаго), спазна́ць (што, чаго); (перенести) нацярпе́цца (чаго), перане́сці (што); перажы́ць (што);

претерпе́ть го́лод и сту́жу зазна́ць (зве́даць, спазна́ць, перане́сці) го́лад і хо́лад, нацярпе́цца го́ладу і хо́ладу;

всё он ви́дел, всё претерпе́л усё ён ба́чыў, усё перанёс (усяго́ нацярпе́ўся);

2. (подвергнуться, измениться) змяні́цца;

претерпе́ть суще́ственные измене́ния істо́тна змяні́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паспыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

1. Пакаштаваць, папрабаваць на смак. Маці заглянула ў кубкі: Ліза не адпіла і адной трэці. Паспытала яе чай — зусім не салодкі. Шамякін. — А гэта я табе клубнікі прынесла, а то ў бальніцы тут напэўна і не паспытаеш яе... Васілевіч. — Каб не займаўся дзед з Міколкам паляваннем, то не давялося б нам курацінкі паспытаць! Лынькоў.

2. перан. Разм. Перажыць, зведаць у жыцці, на практыцы. [Мікола:] — Не лічу сябе вінаватым перад табой нават і ў тым, што не быў у дэфензіве і не паспытаў таго, што давялося табе. Машара. — Як паспытаеш свой горкі кавалачак хлеба, тады зразумееш, чаго ён каштуе. Грамовіч. // перан. Адведаць, спазнаць. Прынесла Тэкля вужышча. Узяў Саўка вяроўку ў рукі і пытае: «А гэтай штукі паспытаць не хочаш?!» С. Александровіч.

•••

Паспытаць на сваёй скуры што — пераканацца ў чым‑н. на сваім вопыце.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́несці

1. hináustragen* vt (наверх, вонкі); fórttragen* vt;

вы́несці на ры́нак auf den Markt trágen*;

2. (вытрымаць, перажыць) áushalten* vt, ertrágen* vt, vertrágen* vt; léiden* vt, erléiden* vt (выпакутаваць); erdúlden vt (выцерпець);

вы́несці прысу́д ein Úrteil fällen [verkünden];

вы́несці за ду́жкі матэм áusklammern vt, vor die Klámmer sétzen [bríngen*];

вы́несці вымо́ву éinen Tádel áussprechen*;

вы́несці на абмеркава́нне zur Diskussión stéllen;

вы́несці на сваі́х пляча́х ertrágen* vt; alléin trágen müssen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)