◎ Ноў1 ’маладзік’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Паводле Машыннага (Atlas, 1, к. 5), вынік экспансіі з захаду ўтварэнняў з ’новы’ (пра месяц) на тэрыторыю з матывацыяй ’малады’, параўн. польск.now, nowy miesiąc, księżyc na nowiu, чэш. лоі/ (mesie), mesie na nove, ням.Neumond, англ.new moon, франц.nouvelle tune, лац.luna nova і пад. Рус.месяц на нови (Даль, без указ, месца) і зафіксаванае ў слоўніку Жэляхоўскага ўкр.нів знаходзяцца на перыферыі гэтай інавацыі, аднак параўн. рус.арх.нова ’маладзік’ (СРНГ). Па паходжанню кароткі прыметнік (*пооъ < *пооъ mesęcb) або адпрыметнікавы назоўнік (*novb), гл. новы.
◎ Ноў2, (новь) ’час з’яўлення новага хлеба, новы хлеб’ (Нас.), от нова до нова ’круглы год, ад старога да новага ўраджаю’ (ТС), рус.новь ’новы ўраджай; нешта новае, якое толькі што з’явілася’. Да новы (*пооъ), параўн. навіна ’новы ўраджай, першы ўраджай’.
◎ Ноў3 ’новаўзаранае поле, цаліна’ (Яшк.), сюды ж коўка ’тс’ (Бяльк.), рус.новь ’тс’. Да новы ’новаўзараны’, параўн. навіни ’новаўзаранае поле’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Néuerwerbung
f -, -en но́вы набы́так
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Néuschnee
m -s но́вы [све́жы] снег
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
fúnkelnagelneu
a зусі́м но́вы, наврткі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пераманта́ж, ‑у, м.
Спец. Паўторны, новы мантаж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
New World[ˌnju:ˈwɜ:ld]n.the New WorldНо́вы Свет, Аме́рыка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
мане́р, -а, м. (разм.).
Спосаб дзеяння, лад, узор.
Такім манерам.
На новы м.
Банцік на м. бабачкі.
◊
На адзін манер — на адзін лад.
На свой манер — па-свойму, не так, як іншыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
nowy
now|y
новы;
fabrycznie ~y — зусім новы; з іголачкі;
jak ~y — як новы;
na ~o — або
od ~a — зноў; нанова; нанава;
nic ~ego — нічога новага;
co ~ego? — што новага?;
Nowy Testament — Новы запавет (Евангелле);
Nowy Rok — Новы год
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́раіцца, ‑раіцца; зак.
Утварыць новы рой. Выраіліся пчолы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
novel2[ˈnɒvl]adj.но́вы, незвыча́йны;
a novel suggestion арыгіна́льная прапано́ва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)