Ранджу́га ’дзяруга’ (Бяльк.). Відавочна ад *раджуга, што варыянта да радзюга (гл.); штучная назалізацыя, характэрная для некаторых гаворак усходу Беларусі, магчыма звязана з жаданнем зрабіць больш “культурнымі” некаторыя вясковыя словы, параўн. рамбіна (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ускладні́ць сов.

1. (сделать более сложным) усложни́ть;

у. канстру́кцыю машы́ны — усложни́ть констру́кцию маши́ны;

у. зада́чу — усложни́ть зада́чу;

2. (сделать более трудным) осложни́ть; усложни́ть;

некато́рыя акалі́чнасці ўскладні́лі спра́ву — не́которые обстоя́тельства осложни́ли (усложни́ли) де́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

экстравага́нтны, ‑ая, ‑ае.

Які звяртае на сябе ўвагу сваёй незвычайнасцю, своеасаблівасцю, які разыходзіцца з агульнапрынятымі звычаямі, нормамі. [М. Танку] ў свой час падабаліся некаторыя творы «маладнякоўцаў», у тым ліку асобныя вершы А. Александровіча, нават тыя, у якіх экстравагантны паэт ішоў «з сонцам на нажы». Бугаёў.

[Фр. extravagant.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бут ’яма, траншэя з каменнем; каменны падмурак печы ў хаце’ (Яшкін). Параўн. рус. бут ’дробнае каменне, шчэбень’, бути́ть ’напаўняць яму цэментным растворам і шчэбнем’. Паходжанне слоў няяснае. Гл. Фасмер, 1, 252 (там некаторыя меркаванні).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сёй-той ‘некаторыя (нямногія) людзі’ (ТСБМ). Спалучэнне ўказальных займеннікаў, што ўзыходзяць да *sь (гл. сей) і *tъ (гл. той). Сёй з сей пад уплывам той, з якім звычайна спалучаецца ў сказе, у тым ліку і ў самастойным ужыванні (Карскі 2-3, 342), аналагічна сёе‑тое ‘нямногае, нешта, некаторыя рэчы’ (ТСБМ), сёя‑тоя ‘што-небудзь’ (Сл. ПЗБ), параўн. i siòje, i tòje (Федар. 4), сё й то (ТС), але сей год, да сего́ дажыўся (Ян.). Пераход е > ё тлумачаць уздзеяннем націску (гл. ESSJ SG, 2, 618), параўн. аднак ні сёго́ ні того́ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

przyczynek, ~ku

przyczyn|ek

м. дадатковы матэрыял; дадатковыя звесткі; некаторыя даныя;

~ek do ... — да пытання пра ... (у назвах навуковых артыкулаў і да т.п.)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

абгрунтава́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абгрунтавана.

2. Тое, чым што‑н. абгрунтоўваецца; довад, доказ. Падняўся Малашанка, звыклым жэстам прыгладзіў валасы, напісаў чырвоным алоўкам на паперы нейкія лічбы і пачаў гаварыць, без адступленняў, як некаторыя, без тэарэтычных абгрунтаванняў — адразу аб справе. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

славяні́зм, ‑а, м.

1. Слова або моўны зварот, запазычаныя неславянскай мовай з якой‑н. славянскай мовы. // Выраз або моўны зварот у неславянскай мове, утвораныя па ўзору, па мадэлі якой‑н. славянскай мовы.

2. Слова або зварот, якія ўвайшлі ў некаторыя славянскія мовы з царкоўнаславянскай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шалфе́й, ‑ю, м.

Травяністая і паўкустовая расліна сямейства губакветных з буйнымі духмянымі кветкамі, некаторыя віды якой выкарыстоўваюцца ў медыцыне і парфумерыі. Цвіў ля бульбяных ям шалфей, і ад яго пахла на ўвесь лес мёдам. Пташнікаў. // Настой, адвар з такой расліны. Напаіць шалфеем. Паласкаць горла шалфеем.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шапяля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.

Разм. Невыразна вымаўляць некаторыя гукі. Пачынаецца гульня ў даміно. Коля гуляе, як дарослы. Хутка і сур’ёзна абдумвае хады і амаль ніколі не памыляецца. Малы Шурпель.., наадварот, моцна стукае касцямі, злуецца і, як заўсёды ў такіх выпадках, пачынае шапяляць. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)