гуля́шчы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Свабодны ад работы; незаняты. Гуляшчыя коні. Гуляшчы чалавек.

2. Які не патрабуе вялікіх намаганняў; лёгкі. Гуляшчая работа. Гуляшчы хлеб.

3. Які вядзе распуснае жыццё. Можа, .. [Анісім] думае, што .. [Алімпа] сапраўды якая гуляшчая. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ты́рла, ‑а, н.

Абл. Месца на пашы, дзе стаіць жывёла (авечкі, каровы, коні) у час гарачыні або ноччу. [Гараська:] — А пастухі казалі, што вы нешта ўсё вакол каро[віна]га тырла кружылі. Якія ж там грыбы ў алешніку?.. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АНДРУХО́ВІЧ Сцяпан Адамавіч

(1.1.1909, в. Губіна Уздзенскага р-на Мінскай вобл. — 5.4.1989),

бел. жывапісец. Скончыў Віцебскі маст. тэхнікум (1930). Працаваў у станковым жывапісе. Сярод твораў: «Веснавая сяўба» (1947), «Коні. На лузе» (1953), «Калгасны табун» (1958), лірычныя і індустр. пейзажы «Жыта» (1947), «Мінскае мора» (1954), «Новалукомль» (1966), «Пейзаж з лодкай» (1973), «Перад дажджом» (1975), партрэт Я.Купалы (1979) і інш.

т. 1, с. 357

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЭНАМАТО́З ЛЁГКІХ

(ад адэнома + ... оз),

хранічная вірусная хвароба жывёл. Характарызуецца развіццём шматлікіх залозападобных разрастанняў у лёгачнай парэнхіме. Пашырана амаль ва ўсіх краінах свету, адзначаецца і на Беларусі. Хварэюць авечкі, козы, менш каровы, коні, сабакі, мышы, некаторыя рыбы. Узбуджальнік — рэтравірус тыпу С. Заражэнне паветрана-кропельным шляхам. Інкубацыйны перыяд ад некалькіх месяцаў да некалькіх гадоў. Лятальнасць ад 50 да 80%.

т. 1, с. 146

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АКСІЎРО́З,

інвазійная хвароба коней, аслоў, мулаў, зебраў, якая выклікае парушэнне дзейнасці стрававальнага тракту, пашкоджанне скуры каля кораня хваста (зачос хваста). Узбуджальнік — вастрыца конская, што паразітуе пераважна ў абадочнай кішцы тоўстага кішэчніка. Яйцы развіваюцца ў вонкавым асяроддзі. Заражэнне адбываецца праз кармы, ваду, пры аблізванні навакольных прадметаў, забруджаных яйцамі вастрыц. Хварэюць часцей маладыя і старыя коні ў стойлавы перыяд.

т. 1, с. 206

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ко́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Гарадская рэйкавая дарога, па якой хадзілі вагоны на коннай цязе да з’яўлення трамвая. // Вагон такой дарогі. Праз горад хадзіла так званая конка — вагончыкі па рэйках вазілі коні. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пы́рхаць I несов. порха́ть;

пту́шка ~хае — пти́чка порха́ет

пы́рхаць II несов., прям., перен. фы́ркать;

ко́ні ~хаюць — ло́шади фы́ркают;

п. ад сме́ху — фы́ркать от сме́ха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

міры́ць, міру, мірыш, мірыць; незак., каго-што.

Наладжваць мірныя адносіны паміж кім‑, чым‑н. — Ды кіньце вы, мужчыны! За чужыя коні сварку ўзнялі, — пачаў мірыць .. [сялян] Сцяпан Варанец. Крапіва. Непамяркоўны і крыклівы сам, Комлік, аднак, любіў мірыць другіх. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расцугля́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад расцугляць.

2. у знач. прым. Без цугляў, вызвалены ад цугляў. Расцугляныя коні.

3. перан. Разбэшчаны, распушчаны, нічым не стрыманы. Яму давялося быць сведкам самага расцуглянага хабарніцтва, якое тварылася вакол. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усчапі́цца, ‑чаплюся, ‑чэпішся, ‑чэпіцца; зак.

1. Ухапіўшыся за каго‑, што‑н., павіснуць. Усчапіцца на шыю.

2. Разм. Узлезці, залезці на што‑н. [Варанецкі] выбег на вуліцу і з ходу ўсчапіўся на пажарную бочку, якую коні імчалі міма варот. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)