нейраглія, сукупнасць клетак нерв. тканкі, што запаўняюць прастору паміж нейронамі галаўнога і спіннога мозга і крывяноснымі сасудамі ў ц. н. с. Займаюць каля 40% яе аб’ёму; забяспечваюць існаванне і спецыфічныя функцыі нерв. клетак (узбуджанасць, тармажэнне, распаўсюджанне імпульсаў па адростках нейронаў і ў вобласці сінаптычнага кантакту, звязаны з сінтэзам медыятараў, выконваюць апорную, трафічную, размежавальную, сакраторную і ахоўную функцыі. Колькасць іх у ц. н. с. млекакормячых каля 140 млрд. (з узростам павялічваецца). Клеткі гліі падзяляюцца на гліяцыты (макраглія) і мікраглію. Клеткі макрагліі сваімі адросткамі і целамі вакол цел і адросткаў нейрацытаў утвараюць аснову гематаэнцэфалічнага бар’ера.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
sticky
[ˈstɪki]
adj.
1) лі́пкі, ліпу́чы, кле́йкі
sticky glue — ліпу́чы кле́й
sticky flypaper — папе́ра-ліпу́чка для мух
2) informal па́рны
sticky weather — па́рнае надво́р’е, па́рнасьць
3) informal цяжкі́, непрые́мны
a sticky problem — непрые́мная прабле́ма
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Воск (БРС, Бяльк., КТС), ву͡оск (Бес.). Рус.воск, укр.віск, ст.-рус.воскъ, польск.wosk, чэш. і славац.vosk ’воск, масціка’, в.-луж., н.-луж.wosk, каш.vosk, палаб.wask, ст.-слав.воскъ, балг.во́сък, серб.-харв.во̏сак, славен.vósek. Прасл.voskъ (Махэк₂, 697). Роднаснымі з’яўляюцца літ.vãškas, лат.vasks, ст.-в.-ням.wahs, н.-в.-ням.Wachs. Магчыма, што роднасным будзе і грэч.ἰξός ’птушыны клей’ (Траўтман, 343; Фасмер, 1, 231; Клюге, 830). Торп (381) і Праабражэнскі (1, 99) лічаць слова запазычаннем з герм., але ў гэтым выпадку нельга ’растлумачыць метатэзу ks/sk (Кіпарскі, 95; Брукнер, 631; Фасмер, 1, 357; Шанскі, 1, В, 170 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Páppe
f -, -n
1) кардо́н
2) па́пка, тэ́чка; кардо́нны пераплёт
3) толь
4) разм.клей, ка́ша, кле́йстар
◊ das ist nicht von ~! — ≅ гэ́та спра́ва надзе́йная!, гэ́та не жарт!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
paste
[peɪst]1.
n.
1) мучны́клей
2)
а) здо́бнае це́ста
б) гл. pasta
3) заме́шаная глі́на (на ганча́рныя вы́рабы)
4) страз -у m. (шту́чны ка́мень)
5) зубна́я па́ста
2.
v.
1) накле́йваць, закле́йваць
2) нама́зваць кле́ем
3) Sl. мо́цна ўда́рыць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
завары́ць, ‑вару, ‑варыш, ‑варыць; зак., што і чаго.
1. Прыгатаваць навар, настой з чаго‑н. Заварыць шалфей. Заварыць ліпавага цвету. □ Чай гаварылі густы, ажно чорны, рафінад не кідалі ў шклянкі.., пілі ўпрыкуску.Шамякін.Сцюжа, мрок... Я ізноў хвараваты .. Заварыць бы гарачай гарбаты, Разагрэць бы хутчэй самавар.Багдановіч.// Абдаць варам пры гатаванні чаго‑н. Заварыць цеста.// Прыгатаваць шляхам варкі ці залівання варам. Заварыць клей. Заварыць крухмал.
2. Заліць расплаўленым металам шчыліны, пустоты і пад. у металічных вырабах. Заварыць прабоіну.
3.перан.Разм. Распачаць справу, якая вымагае шмат клопату, дзейнасці і пад. — Ну, зараз будзем расхлёбваць тое, што гаварылі.Карпюк.
Клёк2 ’жыццёвая сіла, сокі, клейкасць’ (ТСБМ, Нас., Шат., Бяльк., Мядзв., Мат. Гом., З нар. сл., Ян.), ’расол ад селядцоў’ (Сл. паўн.-зах., Сцяшк.). У гэтым значэнні слова трэба разглядаць як кантамінацыйнае ўтварэнне на аснове крак (гл. кракавіна) і клей2 (гл.). Параўн. бел.кракавіна ’жабурынне’, польск.klej ’тс’, рус.клёк ’тс’. Параўн. таксама Грынавецкене і інш. LKK, 16, 170.
Клёк3 ’дзіцячая гульня, палачка’ (Мат. Гом., Сцяц., Нар. словатв., Ян.). Укр.кльок ’дзіцячая гульня «свінка»’, рус.клёк ’гульня ў гарадкі’, клёка ’драўляны брусок для гэтай гульні’. ЕСУМ (2, 471) сцвярджае генетычную сувязь з клюк ’дзіцячая гульня, драўляны гак’. Гл. клюка.
(ganz) aus dem ~ géhen* — рассо́хнуцца [раскле́іцца] (пра мэблю)
◊ j-m auf den ~ géhen* [kríechen*] — папа́сціся каму́-н. на ву́ду [ву́дачку, кручо́к]
j-n auf den ~ lócken [führen] — злаві́ць каго́-н. на ву́ду, ашука́ць [падману́ць] каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
bínden
*
1.
vt
1) вяза́ць, звя́зваць; завя́зваць
éinen Kranz ~ — пле́сці вяно́к
2) пераплята́ць (кнігі)
3) перан. звя́зваць
durch den Eid gebúnden — звя́заны кля́твай
2.
vi звя́зваць, вяза́ць (пра клей і г.д.)
3.
(sich) абавя́звацца
sich verträglich ~ — абавя́звацца па дагаво́ру
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГАРУ́ЧЫЯ СЛА́НЦЫ,
карысны выкапень, асадкавыя карбанатна-гліністыя, крамяністыя або гліністыя горныя пароды, якія маюць гаручыя ўласцівасці. Маюць 10—50% па масе арган. рэчыва (керагену), да 7—10% вадароду, 30—80% лятучых кампанентаў, бітумы. Гараць куродымным полымем са спецыфічным бітумінозным пахам. Колер карычневы, карычнева-жоўты, шэры, аліўкава-шэры. Асн.мінер. кампаненты гаручых сланцаў — кварц, кальцыт, гліністыя мінералы, таксама палявыя шпаты, пірыт і інш. Пры сухой перагонцы гаручыя сланцы атрымліваюць смалу (сланцавае масла) — крыніцу хім. прадуктаў, гаручыя газы і падсмольныя воды. Выхад смол 5—50%. Макс. цеплата згарання 14,6—16,7 МДж/кг. Выкарыстоўваюцца як паліва, для вытв-сці быт. газу, у хім. прам-сці (сінт. дубільнікі, клей, лакі, масцікі і інш.). Агульныя патэнцыяльныя рэсурсы гаручых сланцаў у свеце ацэнены ў 450 трлн. т. На Беларусі вядомы ў адкладах верхняга дэвону Прыпяцкага прагіну, дзе ўтвараюць сланцавы басейн пл. каля 20 тыс.км² з прагнознымі рэсурсамі 8 млрд.т. Глыбіня залягання 50—600 м, магутнасць пласта 0,5—3 м. У межах басейна папярэдне разведана шахтавае поле Тураўскага радовішча. Гэтыя гаручыя сланцы патрабуюць пры выкарыстанні папярэдняй тэрмічнай перапрацоўкі, у выніку якой можна атрымаць вадкае і газападобнае паліва.