zugrúnde, zu Grúnde
~ géhen* — (за)гі́нуць
~ légen — (па)кла́сці ў асно́ву
~ líegen* — ляжа́ць у асно́ве
~ ríchten — загубі́ць, зні́шчыць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zurücklegen
1.
vt
1) адкла́дваць
2) прахо́дзіць (якую-н. адлегласць)
3) кла́сці наза́д
2.
(sich) адкі́нуцца
(у крэсле)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
hínsetzen
1.
vt
1) ста́віць, кла́сці, садзі́ць (каго-н.)
2) разм. прызнача́ць (на пасаду)
2.
(sich) сяда́ць, садзі́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Надэ́чыць 1 ’падбухторыць’, над§чыцца ’падбухторыце^’, надраны ’падбухтораны’ (Яўс.). Утворана ад dŚчbiць ’паву чаць, падбухторваць’, дЗчыцца ’навучацца, пераймаць’, д$чаны ’навучаны’, для якіх не выключана аднолькавае паходжанне з бачыць ’гаварыць’, нaдśчыць ’нагаварыць’, што выводзяцца з літ. dėti ’абгаворваць’ (Сл. ПЗБ, 182). Можна меркаваць і пра блізкасць да дзеяслова незакончанага трывання дукаваць ’павучаць, падбухторваць’ (гл.), форма закончанага трывання ад якога была б над укаваць або *навучыць, што вельмі блізка фармальна і семантычна да разглядаемага слова.
◎ Надэ́чыць 2 Змяшчаць’ (Каханоўскі, Повязь часоў. Мн., 1985, 87), з тэксту не відаць, дзе распаўсюджана слова. Каханоўскі спрабуе звязаць з уласнай назвай Маладэнна, якая этымалагізуецца як ’малазмяшчальнае месца’, паколькі населены пункт быў заснаваны паміж поймай ракі і Ашмянскім узвышшам. Няясна, магчыма звязана з літ. dėti ’класці, змяшчаць’, nudėti ’залажыць, засунуць’, што адпавядае слав. *detiy адно са значэнняў якога ’дзець, класці, змяшчаць’ (гл. Абаеў, ВЯ, 1988, 3, 36); тады назва горада рэканструюецца як *malo‑detь‑no (суч. Маладзечна).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
укла́дывать несов.
1. (класть) кла́сці;
укла́дывать больно́го в посте́ль кла́сці хво́рага ў пасце́ль;
2. (класть спать) кла́сці, уклада́ць, укла́дваць (спаць);
мать укла́дывала дете́й спать ма́ці кла́ла (уклада́ла, укла́двала) дзяце́й спаць;
3. (располагать в определённом порядке) уклада́ць, укла́дваць; (складывать) склада́ць, скла́дваць;
укла́дывать ре́льсы уклада́ць (укла́дваць) рэ́йкі;
укла́дывать до́ски штабеля́ми склада́ць (скла́дваць) до́шкі штабяля́мі;
укла́дывать ве́щи в чемода́н склада́ць (скла́дваць) рэ́чы ў чамада́н;
4. (умещать) укла́дваць;
укла́дывать статью́ в один лист укла́дваць арты́кул у адзі́н а́ркуш;
5. (обкладывать) абклада́ць, абкла́дваць; (выкладывать) выклада́ць, выкла́дваць; (вымащивать — ещё) вымо́шчваць;
укла́дывать бордю́ры клумб ка́мешками абклада́ць (абкла́дваць) бардзю́ры клу́мбаў каме́ньчыкамі;
укла́дывать двор ка́мнем выклада́ць (выкла́дваць, вымо́шчваць) двор каме́ннем;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
надарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.
1. Крыху, не да канца падраць. Святланка першая працягнула свой білет кантралёрцы. Тая крыху надарвала білет. Васілёнак.
2. Пашкодзіць ад якіх‑н. празмерных намаганняў, напружання. Надарваць здароўе. □ Радзівоніха выплакала ўсе слёзы І голас надарвала. Жычка. // Змучыць фізічна або маральна. — Нашто ж было класці такі воз! — заўважыў Косцік. — Гэта ж можна надарваць каня. Баранавых.
•••
Надарваць (парваць, надарваць) жывот (жываты) — вельмі моцна і доўга пасмяяцца.
Надарваць сэрца — выклікаць душэўныя пакуты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
поверга́ть несов.
1. уст. (валить) зва́льваць, валі́ць; (бросать) кі́даць; (класть) кла́сці; (свергать) звярга́ць, зрына́ць;
2. перен. (побеждать) перамага́ць, адо́льваць;
3. перен. (приводить в тяжёлое состояние) прыво́дзіць (у ця́жкі стан); (бросать) кі́даць; (нагонять) наганя́ць (што); (погружать) аго́ртваць (чым);
эта мысль поверга́ет её в отча́яние гэ́та ду́мка прыво́дзіць (кі́дае) яе́ ў ро́спач;
поверга́ть в скорбь прыво́дзіць у сму́так, засмуча́ць;
◊
поверга́ть к стопа́м уст. кла́сці (кі́даць) да ног;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
wkładać
незак.
1. укладаць, укладваць; класці
2. апранаць; надзяваць
3. укладваць у што;
wkładać do głowy разм. убіваць у галаву
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
replace [rɪˈpleɪs] v.
1. замяня́ць
2. (by/with) замяшча́ць (кім-н./чым-н.);
He was replaced by Tom on the team. Яго ў камандзе замяніў Том.
3. кла́сці/вярта́ць на ме́сца;
He replaced the book on the shelf. Ён паставіў кнігу на месца, на паліцу.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Легава́цца ’качацца’ (зэльв., Сцяшк. Сл.), укр. ляговитися ’лажыцца’, ст.-рус. наўг. лѣгивати — мнагакратны дзеяслоў да лѣгати ’выконваць палавы акт’, польск. legiwać, паўд. legować ’часта ляжаць, лажыцца’, н.-луж. zlagowaś, в.-луж. zlehować ’класці, накладваць’, чэш. polehovati ’класціся, прылягаць’. Паўн.-прасл. leg‑ovati sę ’лажыцца (неаднаразова)’ — ітэратыўны адыменны дзеяслоў, утвораны пры дапамозе суф. ‑ovali ад асновы leg‑ / log‑ / lag‑. Семантыка бел. лексемы развілася ад ’(неаднаразова) лажыцца’ праз ’вылёжвацца’ да ’качацца’. Да легчы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)