фаталі́зм, ‑у, м.
Кніжн. Вера ў непазбежны лёс. Марксісцкай ідэалогіі чужы не толькі гістарычны фаталізм, але і пасіўны аб’ектывізм у падыходзе да з’яў рэчаіснасці. Перкін.
[Ад лац. fatalis — наканаваны; фатальны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шматпла́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае некалькі ці шмат планаў; мнагапланавы. Шматпланавы сюжэт. □ Першымі, хто засвоіў.. прыёмы рознамаштабнага і шматпланавага ўвасаблення жыццёвых з’яў, былі рамантыкі. Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстраардына́рны, ‑ая, ‑ае.
Надзвычайны, рэдкі, які выходзіць за межы звычайных з’яў; незвычайны; проціл. ардынарны.
•••
Экстраардынарны прафесар (уст.) — пасада ў навучальнай установе, якую займаў звышштатны прафесар.
[Лац. extraordinarius.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электрастаты́чны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да з’яў электрастатыкі. Электрастатычнае поле. Электрастатычныя сілы. // Які выкарыстоўвае з’явы электрастатыкі для чаго‑н. Электрастатычны генератар. Электрастатычныя машыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
syndrome [ˈsɪndrəʊm] n.
1. med. сіндро́м, суку́пнасць сімпто́маў
2. шэ́раг узаемазвя́заных з’яў (грамадскага жыцця);
Unemployment, inflation, and low wages are all parts of economic syndrome. Беспрацоўе, інфляцыя і нізкая зарплата – гэта праявы эканамічнага сіндрому.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Казя́рка ’стары падраны кажушок’ (лаг., КЭС). Утварэнне па тыпу кажарка ад козі ’казіны’, магчыма, для адмоўнай характарыстыкі рэаліі. Пераноснае ўжыванне заонімаў (тыпу воўк, вуж, сабака і інш.) для адмоўнай характарыстыкі розных з’яў, рэалій і інш. шырока вядома. Параўн., у Грынчэнкі, 2, 265: «Козиний кожух, а вербові дрова, то й смерть готова».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
га́ма¹, -ы, мн. -ы, гам, ж.
1. Паслядоўны рад музычных гукаў, які павышаецца або паніжаецца ў межах адной ці некалькіх акта́ў.
Мінорная г.
2. перан., чаго. Паслядоўны рад аднародных, але па-рознаму зменлівых якасцей, з’яў.
Г. фарбаў.
Г. гукаў.
|| прым. га́мавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падле́глы, ‑ая, ‑ае.
Кніжн.
1. Які адносіцца да ліку асоб, аб’ектаў, з’яў, на якія распаўсюджваецца што‑н. абавязковае, прымусовае. Мяшчанства — з’ява, падлеглая вынішчэнню. Лужанін.
2. Падуладны, падначалены.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апіса́льніцтва, ‑а, н.
Натуралістычнае апісанне без спробы тыпізацыі, ацэнкі. Тут [у апавяданні] ужо прыкметна імкненне аўтара не да апісальніцтва, а да тыпізацыі, мастацкага абагульнення з’яў жыцця, характараў людзей. Ларчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перае́мны, ‑ая, ‑ае.
Які паслядоўна ідзе, развіваецца ад аднаго да другога; заснаваны на непасрэдным пераходзе ад аднаго да другога. Пераемны рад з’яў. Пераемная сувязь развіцця чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)