дэві́з, ‑а, м.
1. Праграмная кіруючая ідэя, выражаная адным ці некалькімі словамі; лозунг. Зрабіць як найбольш і як найлепш — стала дэвізам нашых людзей, дзе б яны ні працавалі. Пестрак. Усё шырэй і мацней гучыць палымяны дэвіз — жыць і змагацца па Ільічу. «Звязда».
2. Слова або выраз, якія замест свайго імя ставіць на творы аўтар, удзельнік закрытага конкурсу. Першую прэмію атрымаў праект пад дэвізам «Наперад».
3. Уст. Кароткі сімвалічны надпіс на гербе, шчыце, ордэне і пад.
[Фр. devise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кры́цца, крыюся, крыешся, крыецца; незак.
1. Разм. Хавацца, знікаць. З прастораў, што крыліся пад туманам, з таго мігатлівага зарава, якое прамяністым вянком ззяе цяпер над кожнай вёскай, да Андрэя прыйшлі словы: «Змагацца трэба не за мінулае, а за будучае». Пестрак.
2. Заключацца ў чым‑н., адкрыта не праяўляючыся; таіцца, хавацца. Небяспека была сапраўднай — яна крылася ў кожным слове, у кожным руху гэтых людзей. Самуйлёнак.
3. Зал. да крыць (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
fight
[faɪt]
1.
n.
1) змага́ньне n.; бой -ю m., бі́тва f., бо́йка f.
2) зва́да f.; сва́рка f., спрэ́чкі pl.
2.
v., fought, fighting
змага́цца; бі́цца
fight back — супраціўля́цца, адбіва́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
grapple
[ˈgræpəl]
1.
v.t.
схапі́ць і мо́цна трыма́ць; мо́цна ўхапі́цца, учапі́цца
2.
v.i.
1) змага́цца; счапля́цца, схапля́цца (пры ду́жаньні)
2) шука́ць пры дапамо́зе ко́шкі пад вадо́ю
3.
n.
суты́чка, барацьба́ f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
szermować
незак.
1. уст. фехтаваць;
szermować szpadą — фехтаваць шпагай;
2. змагацца;
3. хваліцца, выхваляцца;
szermować językiem — малоць языком;
szermować piórem — палемізаваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zwalczać
незак. kogo/co1. змагацца з кім, супраць каго; пераадольваць (што); перамагаць каго/што;
zwalczać przeszkody — пераадольваць цяжкасці;
2. знішчаць; выкараняць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
кро́пля, -і, мн. -і, -пель, ж.
1. Маленькая акруглая часцінка якой-н. вадкасці.
К. вады.
Кроплі дажджу.
2. мн. Разведзенае на чым-н. лякарства, якое прымаецца па пэўнай колькасці такіх часцінак.
Вочныя кроплі.
К. ў нос.
3. адз., перан., чаго. Самая нязначная колькасць чаго-н. (разм.).
Малака ў бляшанцы к.
◊
Да (апошняй) кроплі — усё без астатку выпіць, расходаваць, аддаць і пад.
Да апошняй кроплі крыві — ахвяруючы жыццём, змагацца, біцца, абараняцца.
Кропля за кропляй — паступова, патрошку.
Кропля ў моры — вельмі нязначная колькасць у параўнанні з чым-н. вялікім.
Ні кроплі — ніколькі, ані.
Ні кроплі ў рот не браць — зусім не піць алкагольных напіткаў.
Як дзве кроплі вады — абсалютна, поўнасцю падобны, супадае.
|| прым. кро́пельны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
га́ньба, ‑ы, ж.
1. Бясслаўнае становішча, якое выклікае крайняе асуджэнне, пагарду. — Вялікі гонар быць на чырвонай дошцы. Вялікая ганьба — на чорнай. Бядуля. Лепш са славаю памерці, Як жыць у ганьбе пад ярмом. Глебка. // Пра дзеянні, учынкі, якія выклікаюць пагарду, асуджэнне. Лічылася ганьбай, калі хто выдасць паліцыі зборшчыка. Машара. // Тое, што знеслаўляе, прыніжае чыю‑н. годнасць. — П’янства — гэта ганьба, і з ім мы змагацца будзем, — спакойна прамовіў Дзімін. Карпаў.
2. Загана, недахоп. Адна ганьба, што аблезлы, А так добры лапс[а]рдак. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кантраба́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Тайны правоз або перанос цераз дзяржаўную граніцу тавараў, каштоўнасцей і інш., забароненых або абкладзеных пошлінай. Змагацца з кантрабандай.
2. зб. Тавар, каштоўнасці і інш., якія тайна правозяцца або пераносяцца праз дзяржаўную граніцу. Яны [чужыя людзі] хавалі тут кантрабанду. Колькі часу патрацілі, колькі страху набраліся! Колас. Якая яму была справа, падшывальцу Андрэю, што ён, Лупянок, вазіў кантрабанду... Лынькоў.
3. у знач. прысл. кантраба́ндай. Тайна, употай. Наносілі мы поўныя вышкі асенняга лісця, .. здабывалі кантрабандай канюшыны ўлетку, нажынаючы яе сярпом. Дубоўка.
[Іт. contrabando ад contra — супраць і bando — урадавы ўказ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
encounter
[ɪnˈkaʊntər]
1.
v.t.
1) нечака́на сустрака́ць
2) сустрака́цца (зь ця́жкасьцямі, апазы́цыяй)
3) змага́цца; бі́цца, сутыка́цца (з супраці́ўнікам, во́рагам)
2.
n.
1) сустрэ́ча, нечака́ная сустрэ́ча
2) бітва́ f., бой -ю m., суты́чка f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)