Verbum

анлайнавы слоўнік

picture

[ˈpɪktʃər]

1) малю́нак -ку m.; карці́на f.; партрэ́т -а m., зды́мак -ка m., фатагра́фія f.

2) від -у m.

3) ко́пія f., вялі́кае падабе́нства

She is a picture of her mother — Яна́ — вы́літая ма́ці

4) не́шта ве́льмі прыго́жае

5) кіно́ n., indecl., фільм -у m.

v.t.

1) малява́ць

2) уяўля́ць

3) жы́ва, во́бразна апі́сваць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ка́ртка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Прамавугольны лісток цвёрдай паперы або кардону для запісу на ім якіх‑н. звестак (звычайна як адзінка картатэкі). У картатэцы Івана Іванавіча акуратна, як кніжкі ў добрай бібліятэцы, стаяла шмат картак. Карпюк.

2. Разм. Фатаграфічны здымак. Цёмныя, крыху прыжмураныя, з доўгімі вейкамі вочы хітравата пазіралі на .. [Паходню] з карткі. Хадкевіч.

3. Пасведчанне, уліковы дакумент і пад. у выглядзе невялікага ліста цвёрдай паперы. Уліковая картка. Карэспандэнцкая картка. □ [Камендант] запісаў прозвішчы тых, чые літары супадалі, і завёў на іх крымінальныя карткі. Якімовіч.

4. Бланк з адразнымі талонамі, які дае права на атрыманне прадуктаў пры нарміраванай сістэме іх размеркавання. Прадуктовыя карткі. □ Калі хлеба па картках сям’і не ставала, рукі матчыны зналі, што трэба рабіць. А. Вольскі.

•••

Візітная картка — картка з імем, імем па бацьку і прозвішчам, часам з адрасам і званнем асобы, якая ўручае яе пры візіце, знаёмстве і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пабля́клы і пабле́клы, ‑ая, ‑ае.

1. Які страціў яркія фарбы, выцвіў, паліняў. Пабляклы здымак. □ У старэнькай, пабляклай ад шматразовага мыцця сукенцы прыйшла .. [Вера] у новы калектыў. «Звязда». У першыя дні пасля вызвалення прыйшоў сюды, да гэтага дома, кульгавы, сутулаваты чалавек, у паблеклым армейскім адзенні. Мележ. На паблеклым ад страты крыві твары заільсніўся дробны пот. Паслядовіч.

2. Які памерк, пабляднеў. У густым, пабляклым небе, як жар у прысаку, палала жоўтае сонца. Дуброўскі. [Лясніцкі] убачыў .. паблеклыя зоркі, адна з якіх, здавалася, прычапілася за самую верхавіну рабіны.. Шамякін.

3. Які звяў, страціў свежасць (пра расліны). Ёсць своеасаблівае хараство і ў асенніх фарбах, яны не ўсюды шэрыя і пабляклыя, як здаецца. Краўчанка. // перан. Які страціў прыгажосць, свежасць, бляск. Бабка доўга ўзіраецца пабляклымі вачыма ў неба, нешта сама сабе шэпча і ўздыхае. Даніленка. Паблеклыя вочы .. [маці] глядзелі на свет з-пад нізка насунутай хусткі, здаецца, зусім абыякава. Брыль.

4. перан. Які страціў сваю сілу, выразнасць, яскравасць. Ласка кахання сапраўднага, Як вітанне сонейка ранняга. Яна гоніць ад сэрца спакой Сваёй цёплай пяшчотнай рукой. Бо спакой — гэта вечар кахання, Гэта водбліск пабляклых надзей. Чарнушэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

print

[prɪnt]

v.t.

1) рабі́ць адбі́ткі, адбіва́ць на папе́ры (узо́ры, сло́вы)

2) друкава́ць; выдава́ць дру́кам кні́гі, газэ́ты

3) набіва́ць (матэ́рыю, шпале́ры)

4) піса́ць друкава́нымі лі́тарамі

5) захо́ўваць (-ца) (у па́мяці)

6) Phot. адбіва́ць (зды́мкі)

1) шрыфт -у m.

clear print — выра́зны друк (шрыфт)

2) друкава́ныя выда́ньні, друк -у m.

3) адбі́так -ку, сьлед -у m.

4) зды́мак, зро́блены з нэгаты́ву

5) узо́рыстая ткані́на

summer prints — ле́тнія ўзо́рыстыя матар’я́лы

•

- in print

- out of print

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

цьмя́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Ледзь прыкметы, ледзь бачны; няяркі (пра святло, агонь і пад.). Цьмяны агеньчык запалкі аблізаў па чарзе кожны з шнуроў. Лынькоў. Вечар поле цемраю ахутае, Цьмяны месяц прыплыве здалёк. Панчанка.

2. Цёмны, пацямнелы. Жаўранкі не баяцца такога дажджу, як сёння. Іх не відаць у цьмяным небе, а толькі песня звініць. Брыль. Мабыць,.. [жанчына] не спала ўжо некалькі начэй, — пра гэта сведчылі цьмяныя кругі пад вачыма. Васілёнак. // Без бляску, без выразнага колеру. [Андрэйка] ўзяў цьмяны каменьчык, пацёр яго аб шчаку, і той адразу нібы ажыў, заблішчаў. Бяганская. Калі на падаконніках і дзвярах фарба стала цьмянай, ёй можна надаць бляск. «Беларусь». // Невыразны, няясны. Цьмяны экземпляр машынапісу. □ З канверта вываліўся цьмяны здымак, зроблены фатографам-аматарам. Даніленка.

3. перан. Без бляску, невыразны (пра вочы, погляд). Вочы .. [маці] цьмяныя, калісьці шэрыя, ажыўляла прыкметная трывога і надзея. Мележ. Перад .. цьмяным, несвядомым позіркам [першабытнага чалавека] рассцілаліся тыя ж самыя голыя схілы скал. В. Вольскі.

4. перан. Без яснага, выразнага сэнсу; незразумелы. Цьмяная фармуліроўка. □ З далёкай Нямеччыны прыходзілі цьмяныя чуткі аб надыходзячай там рэвалюцыі. Лынькоў. // Ледзь улоўны, слабы; нязначны. Першы перавод прынёс у дом не толькі грошы, але і цьмяны пробліск надзеі. Пальчэўскі. Яшчэ здалёк Іна пазнала Артура, яе першае каханне, яе мару і цяперашнюю цьмяную надзею. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГЕАДЭЗІ́ЧНЫЯ ПРЫЛА́ДЫ І ІНСТРУМЕ́НТЫ,

прыстасаванні для вымярэння даўжынь ліній, вуглоў, перавышэнняў, азімутаў пры нівеліраванні, тапагр. здымцы, маркшэйдэрскіх работах, вышуканнях, будаўніцтве, мантажы і эксплуатацыі розных інж. збудаванняў. Паводле прынцыпу работы і будовы адрозніваюць мех., оптыка-мех., электрааптычныя і радыёэлектронныя геад. прылады. Стальныя або інварныя мерныя стужкі выкарыстоўваюць для вымярэння даўжынь ліній, базісныя прылады з падвесным інварным дротам — для вызначэння базісаў і трыянгуляцыі, дальнамерамі (святлодальнамер, радыёвышынямер, радыёдальнамер) вызначаюць даўжыню ліній без непасрэдных вымярэнняў з дакладнасцю да 0,1 мм на 100 м. Вуглы вымяраюць тэадалітамі (высокадасканальныя аптычныя, фотатэадаліты, гідратэадаліты) і бусоллю. Дакладнасць вымярэння вуглоў ад 15′—10′ у бусолі да 0,5″ у аптычнага тэадаліта. Нівеліры выкарыстоўваюць пераважна для вымярэння перавышэнняў, стварэння нівелірнай сеткі, вышыннага абгрунтавання тапагр. здымак. Паводле дакладнасці яны падзяляюцца на высокадакладныя, дакладныя і тэхнічныя. Гідрастатычнымі нівелірамі карыстаюцца зрэдку, прынцып дзеяння іх заснаваны на вымярэнні ўзроўняў вадкасці ў сасудах, злучаных гнуткім шлангам. З камбінаваных геадэзічных прылад найчасцей выкарыстоўваюць тахеометр (для вымярэння гарыз. і верт. вуглоў, даўжынь ліній і перавышэнняў) і кіпрэгель (для вымярэння верт. вуглоў, адлегласцей, перавышэнняў і графічнай пабудовы напрамкаў пры выкананні спец. мензульнай здымкі). Экліметр выкарыстоўваюць у геад. здымцы для вымярэння вуглоў нахілу ліній з дакладнасцю да 0,1°; экер — для адкладання на мясцовасці фіксаванага вугла; мензула (дошка-планшэт і падстаўкі з установачнымі прыстасаваннямі) — асн. ч. камплекта для тапагр. мензульнай здымкі; ватэрпас вадкасны або электрамеханічны — для вызначэння становішча геад. прылад і іх асобных вузлоў адносна верт. ліній; рэйка геадэзічная (брусок даўж. 1,5—4 м з нанесенай шкалой) — для вымярэння адлегласцей або перавышэнняў пры тапагр. здымцы. Пры складанні планаў, картаў і пры карыстанні імі ўжываюцца каардынатографы, маштабныя лінейкі і вымяральнікі, транспарціры, планіметры і курвіметры.

Р.А.Жмойдзяк.

т. 5, с. 116

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕАМАРФАЛО́ГІЯ

(ад геа... + марфалогія),

навука, якая вывучае вонкавую будову, паходжанне, гісторыю развіцця рэльефу зямной паверхні, а таксама рэльеф паверхні Месяца і планет Сонечнай сістэмы. Падзяляецца на агульную (разглядае агульныя заканамернасці геамарфалагічных працэсаў), рэгіянальную (вывучае рэльеф асобных участкаў), планетарную (даследуе рэльеф Зямлі ў цэлым ці найб. вял. яго формы, а таксама паверхні планет зямной групы), прыкладную (кірункі выкарыстання геамарфалагічных даных у розных галінах гасп. дзейнасці). У агульных раздзелах геамарфалогіі вылучаюць больш вузкія яе кірункі: геамарфалогія сушы і марскую (знешні выгляд рэльефу сушы і марскога дна), структурную (асаблівасці ў рэльефе структуры зямной кары і формаў рэльефу, што ўтвораны тэктанічнымі рухамі), кліматычную (даследуе рэльеф, які ўтварыўся ў выніку дзейнасці экзагенных фактараў); палеагеамарфалогію (вывучае будову зямной паверхні ў асобныя этапы геал. мінулага); марфалогію і марфаметрыю, гляцыянальную, дэнудацыйную, антрапагенную (тэхнагенную), інжынерную і інш. Выкарыстоўвае геамарфалагічныя, геал., геагр., геафіз., біял. і матэм. метады даследавання, матэрыялы дыстанцыйных здымак.

Геамарфалогія як навука ўзнікла ў канцы 19 — пач. 20 ст. Яе асновы заклалі У. М.Дэйвіс (ЗША), Ф.Рыхтгофен, А.Пенк, В.Пенк (Германія), П.А.Крапоткін, І.В.Мушкетаў (Расія).

На Беларусі навук. даследаванні пачаліся ў 1-й пал. 19 ст. Агульнагеагр. і геал. даследаванні, апісанне асобных раёнаў, характарыстыку рачных далін зрабілі В.М.Севяргін, Е.П.Зяблоўскі, Р.П.Гельмерсен і інш. У 2-й пал. 19 ст. — пач. 20 ст. новыя даныя па генезісе і эвалюцыі рэльефу атрымалі Я.У.Апокаў, А.Э.Гедройц, В.В.Дакучаеў і інш. Значны ўклад у пазнанне асаблівасцей будовы зямной паверхні зрабілі работы па асушэнні балот пад кіраўніцтвам І.І.Жылінскага. Новы этап пачаўся з утварэннем Геал. ін-та ў складзе Ін-та бел. культуры, пазней — у АН. У пасляваенны час на базе геал.-здымачных работ складаліся геамарфалагічныя карты, абгрунтаваны шэраг стратыграфічных схем антрапагену і дэталізаваны палеагеамарфалагічныя тэр. Беларусі (Ф.Ю.Велічкевіч, Л.М.Вазнячук, Г.І.Гарэцкі, Б.М.Гурскі, Э.А.Ляўкоў, А.В.Мацвееў, Н.Л.Махнач, М.М.Цапенка і інш.), створаны новы кірунак — вучэнне аб стараж. рачных далінах і ледавіковых лагчынах (палеапатамалогія; Гарэцкі), удакладнены генезіс і гісторыя развіцця многіх тыпаў рэльефу (В.К.Лукашоў, В.П.Якушка і інш). Шырокае развіццё атрымалі структурна-геамарфалагічныя даследаванні і вывучэнне колькасных характарыстык рэльефу (З.А.Гарэлік, В.М.Губін, Ляўкоў і інш.), створана новая генетычная класіфікацыя рэльефу і схемы геамарфалагічнага раянавання (В.А.Дзяменцьеў, Вазнячук, Мацвееў і інш.), складзены і выдадзены серыі геамарфалагічных картаў. Даследаванні рэльефу Беларусі з 1979 каардынуе Геамарфалагічная камісія АН Беларусі.

Літ.:

Матвеев А.В. История формирования рельефа Белоруссии. Мн., 1990;

Энцыклапедыя прыроды Беларусі. Т. 1—5. Мн., 1983—86.

А.В.Мацвееў.

т. 5, с. 119

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

shot

[ʃɑ:t]

n., pl. shots

1) стрэл -у m.; страля́ньне n., стральба́ f.

2) шраці́на f., шрот -у m., coll.; ку́ля f., снара́д -а m.

3) страло́к -ка́ m.

He is a good shot — Ён до́бры страло́к

4) зды́мак -ку m.; кадр -у m. (сцэ́на з кінафі́льму)

5) Sl. ча́рка ві́скі

6) уко́л -у m., ін’е́кцыя f.

v.t.

1) зараджа́ць (стрэ́льбу, гарма́ту)

2) спрабава́ць, рабі́ць спро́бу

•

- big shot

- call the shots

- like a shot

- not by a long shot

- shot in the arm

[ʃɑ:t]

p.t. and p.p. of shoot

adj.

затка́ны

blue silk shot with gold — сі́ні шоўк затка́ны залато́й ні́ткай

•

- shot through with

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

fix

[fɪks]

fixed or fixt, – v.t.

1) замацо́ўваць (і ў па́мяці), мо́цна ўмацо́ўваць, убіва́ць (у зямлю́ кол)

2) пастанаўля́ць, прызнача́ць (цану́, да́ту)

3) прыця́гваць (ува́гу, по́зірк), затры́мваць, спыня́ць (ува́гу, по́зірк), утаро́пваць, утаро́пвацца

4) фіксава́ць; замацо́ўваць (апрацо́ўваць замацава́льнікамі фа́рбу, зды́мак)

5) ла́дзіць (чараві́кі); ла́таць, ла́піць (во́пратку); цырава́ць (панчо́хі); рамантава́ць (машы́ну, ха́ту); напраўля́ць папсава́нае

6) informal пара́дкаваць, прычэ́сваць (валасы́), папраўля́ць фрызу́ру

7) informal рабі́ць несумле́нную камбіна́цыю

to fix a jury — падкупі́ць прыся́жных

8) informal по́мсьціць; кара́ць

9) Chem. згушча́ць; зьвя́зваць

10) рыхтава́ць; гатава́ць, гатава́ць, вары́ць (е́жу, по́лудзень)

1) цяжко́е, безвыхо́днае або́ дзі́ўнае стано́вішча

2) вызначэ́ньне месцазнахо́джаньня (самалёта, вадапла́ва)

3) Sl.

а) ха́бар, по́дкуп -у m.

б) до́за нарко́тыкаў

•

- fix upon

- fix up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

snap

[snæp]

v., (-pp-) v.i.

1) трэ́скаць

This wood snaps as it burns — Гэ́тыя дро́вы гара́ць з трэ́скам

2) ля́паць, ля́скаць, шчо́ўкаць

The latch snapped — Ля́пнула за́саўка

3) трэ́скацца, ло́пацца, рва́цца

the string snapped — ло́пнула струна́

4) хапа́цца (за прапано́ву, наго́ду)

v.t.

1) ца́паць, хапа́ць, куса́ць

The dog snapped at the child’s hand — Саба́ка ца́пнуў дзіця́ за ру́чку

2) адрэ́заць, вы́крыкнуць, агрызну́цца

“Silence!” snapped the teacher — “Ціха!” кры́кнуў наста́ўнік

3) рабі́ць зды́мак

1) ля́сканьне, ля́паньне, шчо́ўканьне n. (замка́), трэск -у m. (гальля́)

2) энэргі́чнасьць, жва́васьць f. (у ру́хах, у сты́лі); рапто́ўнасьць

cold snap — рапто́ўнае пахалада́ньне

3) кно́пка f. (на адзе́жы)

4) пстры́каньне па́льцамі

5) informal фотазды́мак -ку m.

6) Sl. лёгкае зада́ньне

adj.

1) ху́ткі

a snap judgment — ху́ткая высно́ва; ху́ткі прысу́д

2) Sl. лёгкі, няця́жкі

•

- not a snap

- snap back

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)