по́зны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і позні. Ужо позны час, глыбока ночка, А хлапчукі сядзяць маўкліва І навакол глядзяць пужліва. Колас. Ўжо пара мне дадому збірацца, — Вечар позны, а час не стаіць. Багдановіч. — Прыйшлі багатыя і дурныя людзі і забілі .. [птушку] і піскляняты цяпер прападуць: вывадак позны. Самуйлёнак. Мой сябар.. моцна лае мяне за такое пазнае спаннё. Трэба зараз жа ехаць з ім у маёнтак. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыхтавацца, збірацца, выбірацца, гатавацца; ладзіцца, ладкавацца, строіцца, меціцца, шыкавацца, шыхавацца (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Begríff
m -(e)s, -e паня́цце, ідэ́я
im ~ sein — (zu + inf) збіра́цца, мець намер (зрабіць што-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
рыхтава́ццаI sich vórbereiten (да чаго-н auf A; für A, zu D); sich fértig máchen; sich gefásst máchen (auf A); Ánstalten máchen (да чаго-н zu D); rüsten vi (збірацца);
рыхтава́цца да экза́менаў sich auf die Prüfungen vórbereiten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
collect [kəˈlekt] v.
1. збіра́ць, сабра́ць, падабра́ць;
collect together збіра́цца, сабра́цца
2. калекцыяні́раваць
3. забра́ць;
collect a child from school забра́ць дзіця́ са шко́лы (зайсці па яго)
♦
collect oneself авало́даць сабо́й, сабра́цца;
collect one’s thoughts сабра́цца з ду́мкамі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stáuen
vt
1.
запру́джваць 2. (sich)
засто́йвацца, збіра́цца, набіра́цца (пра ваду, лёд і г.д.); утвары́ць зато́р; эк. нако́плівацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Мані́цца ’мець намер, збірацца рабіць што-небудзь; планаваць’, ’спрабаваць’, ’абяцаць, цешыць надзеяй’, (ТСБМ, Сл. ПЗБ; міёр., Нар. сл.; КЭС, лаг.; мядз., Нар. словатв.; Жд. 1), ’хацецца’ (шальч., Сл. ПЗБ), заману́тысь ’захацецца’ (драг., КЭС), ма́ніцца ’мецца (аб тым, што павінна быць)’ (Нар. Гом.). Укр. ману́тися ’хацецца, цягнуць да чаго-небудзь’, рус. пск., цвяр., маск., кур., дан. мани́тся ’хочацца, цягне да чаго-небудзь’. Балтызм. Параўн. літ. manýtis ’хацецца’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 30).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рассудзі́ць, ‑суджу, ‑судзіш, ‑судзіць; зак.
1. каго. Разабраўшы абставіны, факты, устанавіць, хто правы, хто вінаваты. [Кулагін:] — Ніхто не паверыць, што ўсё робіцца без майго ведама. Ну, добра. Няхай нас з табой праўленне рассудзіць. Гаўрылкін.
2. з дадан. сказам і без дап. Падумаўшы, прыйсці да якой‑н. пэўнай думкі, рашэння; разважыць, рашыць. А кім быц[ь], сам рассудзіш сваёй добрай воляй. Колас. — Ды будзе не будзе пагоды, а дзён праз дзесяць трэба збірацца на касавіцу, — рассудзіў Хведар. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успаро́цца, успаруся, успорашся, успорацца; зак.
Разм.
1. Нечакана наткнуцца на каго‑, што‑н. Седзячы за рулём, .. [Каваль] мала аглядаўся па баках, быў заняты дарогай, увага канцэнтравалася на тым, каб не ўспароцца на стрэчныя машыны. Савіцкі.
2. Рана ўстаць, прачнуцца. — От жа ранняя птушка... — паківала галавою маці. — Спаць ды спаць бы яшчэ, а ён успорацца ні свет ні зара. С. Александровіч. Панця ўспароўся недзе каля першых пеўняў, пакрактаў, пастагнаў на ложку і пачаў марудна, нехаця збірацца... Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
gather [ˈgæðə] v.
1. (in, up) збіра́ць; збіра́цца;
gather flowers/crops/information/facts збіра́ць кве́ткі/ураджа́й/інфарма́цыю/фа́кты;
A crowd gathered. Сабраўся натоўп.
2. (from) рабі́ць высно́ву;
I gather he is ill. Відаць, ён хворы.
3. павялі́чваць;
gather speed набіра́ць, павялі́чваць ху́ткасць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)