прызна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. каго-што. Загадзя намеціць для якой-н. мэты, патрэбы.
П. участак для забудовы.
2. каго (што). Паставіць на якую-н. пасаду, работу.
П. брыгадзірам.
3. што. Намеціць, вырашыць зрабіць; устанавіць.
П. сустрэчу.
П. сход на сямнаццаць гадзін.
П. пенсію.
|| незак. прызнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прызначэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
наканава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго-што, каму.
Разм. Наперад, загадзя вызначыць, абумовіць што‑н. Жыццё наканавала.. [Багдановічу] кароткі век. Бачыла. Ля стаю... Мне лёс наканаваў Быць помнікам жывым братам памёршым. Тармола.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадузя́ты, ‑ая, ‑ае.
Заснаваны на думцы, якая загадзя беспадстаўна была прынята за правільную. Кася вярнулася дамоў, там была ўжо Чырвоная Армія, да якой у дзяўчыны было прадузятае стаўленне, вынесенае з гімназіі. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разы́грываць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да разыграць.
•••
Разыгрываць камедыю — тое, што і ламаць камедыю (гл. ламаць).
Як па нотах разыгрываць — рабіць што‑н. без цяжкасцей, без запінак, быццам па загадзя распрацаванаму плану.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спачыва́льня, ‑і, ж.
Уст. Спальня (звычайна ў палацы, у баярскіх харомах і пад.). Паданне гаворыць, што вёскі тады яшчэ не было, усюды стаяў лес, і Пятру загадзя была пабудавана царская спачывальня. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяжу́рны, -ая, -ае.
1. Які выконвае пэўныя абавязкі ў парадку чаргі.
Д. ўрач.
2. Які працуе ў час адпачынку іншых падобных устаноў.
Дзяжурная аптэка.
Д. магазін.
3. у знач. наз. дзяжу́рны, -ага, м., дзяжу́рная, -ай, ж., мн. -ыя, -ых. Асоба, якая дзяжурыць.
Д. па кухні.
4. Загадзя падрыхтаваны, пастаянна ўжывальны.
Дзяжурная страва ў рэстаране.
Дзяжурныя цытаты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ненаўмы́сны, ‑ая, ‑ае.
Які зроблены або адбываецца без намеру; загадзя не абдуманы; выпадковы. Ненаўмысны ўчынак. □ Ніхто .. [Балеслава] тут больш не бачыў, толькі Зося — раз, у тую ўтрапёную хвіліну свайго ненаўмыснага .. спаткання з ім. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wyrost :
na wyrost — загадзя; на запас; на выраст;
martwić się na wyrost — загадзя бедаваць (турбавацца; непакоіцца);
kupić ubranie na wyrost — купіць вопратку на выраст
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
заране́й прысл разм im voráus; vor-; von vórnherein (з самага пачатку); beizéiten, frühzeitig; гл загадзя;
заране́й паклапаці́цца Vórsorge tréffen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
нараскіда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Раскідаць, рассыпаць па паверхні, у многіх месцах. Нараскідаць гною. □ І пахла .. аерам, якога загадзя Маня нараскідала пад ложкам. Паўлаў.
2. Разбурыць, разваліць вялікую колькасць чаго‑н. Нараскідаць гнёздаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)