жах​1 назоўнік | мужчынскі род

  1. Моцны страх да знямення.

    • Многіх ахапіў ж.

  2. звычайна чаго. Трагічная з’ява, здарэнне, бязвыхаднасць.

    • Жахі вайны.

  3. Нешта вельмі страшнае (размоўнае).

    • Ж. ды і толькі.

  4. у знач. прыслоўе: Вельмі, незвычайна.

    • Ж. як далёка.

  5. у знач. выказніка: Жахліва, страшна.

    • Проста ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

◎ Пля́цьма ’пляма’ (Касп.; ушац., Жыв. сл.). З пляшкі (гл.). Мена ‑и‑ > -//Ч як (адваротная з’ява) ‑д:г‑ > ‑и‑: малодзыіы > малайцы ^ рабыні > райцы (Карскі, 1, 35 I).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лужэчак ’невялікая ўпадзіна, яміна’ (ганц., Сл. ПЗБ). З лужочак < луг 2 (гл.); э замест о — характэрная з’ява паўд.-зах. бел. гаворак (Бел. дыял., 1980, 31–32).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рэдкасць назоўнік | жаночы род

  1. гл. рэдкі.

  2. Рэдкая з’ява.

    • Жывыя кветкі на поўначы — вялікая р.

  3. Рэдкі прадмет, музейная, антыкварная рэч.

    • Бібліяграфічная р.
    • Калекцыя рэдкасцей.

На рэдкасць — аб кім-, чым-н. выключным, рэдкім.

  • Дні стаялі на рэдкасць халодныя.

Не рэдкасць — звычайна, часта бывае.

  • Такія выпадкі — не рэдкасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

фено́мен, ‑а, м.

1. Рэдкая, незвычайная, выключная з’ява. // Выдатны, выключны ў якіх‑н. адносінах чалавек. Янка Купала — літаратурны феномен беларускага народа.

2. У ідэалістычнай філасофіі — суб’ектыўны змест нашай свядомасці, які не адлюстроўвае аб’ектыўнай рэчаіснасці.

[Ад грэч. phainómenon — тое, што з’яўляецца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ре́дкий в разн. знач. рэ́дкі;

ре́дкие во́лосы рэ́дкія валасы́;

ре́дкая ткань рэ́дкая ткані́на;

ре́дкий гость рэ́дкі госць;

ре́дкое явле́ние рэ́дкая з’я́ва;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

палінгене́з, ‑у, м.

Спец.

1. Пераўтварэнне вывергнутых горных парод шляхам пераплаўлення гранітаў, гнейсаў і сланцаў у глыбокіх зонах зямной кары. З’ява палінгенезу.

2. У біялогіі — паяўленне ў зародка прымет, уласцівых для дарослых форм далёкіх продкаў.

[Ад грэч. polin — назад, зноў і génesis — нараджэнне, паходжанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эпігра́ма, ‑ы, ж.

1. У старажытных грэкаў — надпіс на помніку, будынку і пад., які тлумачыў значэнне прадмета.

2. Сатырычны верш, у якім дасціпна высмейваецца пэўная асоба ці грамадская з’ява. Эпіграмы «Крытыку» М. Багдановіча. Эпіграмы Я. Купалы.

[Грэч. epígramma — надпіс.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паразі́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да паразіта; які з’яўляецца паразітам (у 1 знач.); паразітычны. Паразітныя расліны.

2. Спец. Які ўзнікае як непажаданая з’ява. Паразітныя токі. // Які выконвае дапаможную функцыю. Паразітнае кола.

•••

Паразітныя грыбы гл. грыб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Міра́ж ’аптычная з’ява ў атмасферы’, (перан.) ’тое, што не адпавядае рэчаіснасці, што не можа здзейсніцца’ (ТСБМ). Праз рус. мира́ж (Крукоўскі, Уплыў, 77) ці польск. miraż з франц. mirage ’тс’ < лац. mirāri ’здзіўляцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)