ко́ўкі спец schmíedbar;

спец ко́ўкі чыгу́н Témperguss m -sses;

ко́ўкае жале́за Schmíedeeisen n -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

сартавы́ Sórten-;

сартава́я бу́льба с.-г. Sórtenkartoffeln pl;

сартаво́е жале́за спец Profíleisen n -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

распалі́цца, -палю́ся, -па́лішся, -па́ліцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Моцна нагрэцца ад агню, жару.

Жалеза распалілася дачырвана.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць гарэць.

Дровы распаліліся.

3. перан. Моцна ўзрушыцца, расхвалявацца; разгневацца.

|| незак. распа́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

багнава́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. З некаторымі ўласцівасцямі багны. А тут, — багнаватая мяккасць, і не чуеш, як ўлазіць жалеза... Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

даясна́, прысл.

Дабяла, дачырвана. Жалеза нагрэлася даясна. □ Прыйшла не з краскамі вясна-красна. Распалілася даясна Нізкага неба скляпенне. Барадулін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іржа́ўленне і ржа́ўленне, ‑я, н.

Спец. Стан паводле знач. дзеясл. іржавець; з’яўленне ржы на паверхні чаго‑н. Іржаўленне жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Толь ’воданепранікальны тоўсты кардон’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сцяшк.). Запазычана праз рус. толь ’тс’ з франц. tôle ’дахавыя лісты, дахавае жалеза’ (ЕСУМ, 5, 594).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кава́дла, ‑а, н.

Жалезная падстаўка асобай формы для ручной коўкі металу. Каля горна кавадла. На зямлі ля кавадла невялічкія кавалкі іржавага жалеза. Зверху на кавадле іржавыя жоўтыя плямкі. Галавач. Старшыня ўзяў з рук каваля клешчы, выхапіў распаленае жалеза з горна, паклаў на кавадла. Курто.

•••

Паміж молатам і кавадлам гл. молат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэферыза́цыя

(ад дэ- + лац. ferrum = жалеза)

ачышчэнне вады ад солей жалеза, каб зрабіць яе прыгоднай для піцця і вытворчых мэт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

шамазі́т, ‑у, М ‑зіце, м.

Мінерал шаравата-зялёнага або чорнага колеру, складаны сілікат жалеза і магнію; жалезная руда. Залежы шамазіту.

[Ад геагр. назвы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)