экагене́з

(ад эка- + -генез)

гістарычны працэс змянення асаблівасцей арганізмаў, звязаны са зменамі экалагічных умоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

скажа́льнік, ‑а, м.

Той, хто скажае што‑н. З нейкай бязмежнай лёгкадумнасцю нашы навейшыя скажальнікі сацыял-дэмакратызму выкідваюць за борт усё, што дорага для сацыял-дэмакратаў, што дае права бачыць у рабочым руху сусветна-гістарычны рух. Ленін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

урбаніза́цыя, ‑і, ж.

Гістарычны працэс, звязаны з канцэнтрацыяй насельніцтва, эканамічнага і культурнага жыцця ў буйных гарадах. Адзін з асноўных працэсаў, які адбываецца сёння на нашых вачах, — урбанізацыя краіны. Лойка. // Пашырэнне рыс, асаблівасцей, уласцівых гораду, на вясковае жыццё.

[Ад лац. urbus — горад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

матэрыя́л, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Прадметы, рэчывы, з якіх будуецца, вырабляецца што-н.; сыравіна.

Будаўнічы м.

2. перан. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго-н.

М. для назірання.

Гістарычны м.

3. звычайна мн. Збор звестак, дакументаў па якім-н. пытанні.

Матэрыялы з’езда.

4. Тканы або трыкатажны выраб, прызначаны для шытва.

М. на сукенку.

|| прым. матэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

annals

[ˈænəlz]

n., pl.

1) ле́тапіс -у m., хро́ніка f.

2) гісто́рыя f., гістары́чны гадаві́к, гадавікі́

3) за́пісы pl., апавяда́ньне n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Вікінг ’старажытнаскандынаўскі марскі воін, член рабаўніцкіх марскіх дружын, якія ў VIII–XII стст. нападалі і грабілі еўрапейскія краіны’ (БРС, КТС). Гістарычны тэрмін, запазычаны з рус. викинг (Крукоўскі, Уплыў, 86) < швед. viking < ст.-ісл. vîkingr ’пірат, марскі рабаўнік’, ісл. víking ’паход вікінгаў, пірацтва’ < vîg ’барацьба, бой, забойства’ (Шанскі, 1, В, 97; Ёўгансон, 1, 114–115; Фальк-Торп, 1377).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

materializm, ~u

м. матэрыялізм;

materializm dialektyczny — дыялектычны матэрыялізм;

materializm historyczny — гістарычны матэрыялізм

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

хранагра́фія

(гр. chronographia)

1) паслядоўнае ў часе апісанне падзей;

2) гістарычны твор, дзе матэрыял пададзены ў каляндарнай паслядоўнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Chrta

[k-]

f -, -s i -tae [-tε]

1) папе́ра, папі́рус, пергаме́нт

2) ха́ртыя, ру́капіс; гістары́чны дакуме́нт

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

рама́н м., в разн. знач. рома́н;

гістары́чны р. — истори́ческий рома́н;

заве́сці р. — завести́ рома́н;

ры́царскі р. — ры́царский рома́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)