(5.4.1914, в. Казлоўка Мсціслаўскага р-на Магілёўскай вобл. — 26.3.1982),
Герой Сав. Саюза (1946). Скончыў Нерчынскую школу малодшых авіяспецыялістаў (1937). У Чырв. Арміі з 1931. Удзельнік баёў на р. Халхін-Гол (1939). У Вял. Айч. вайну з 1941 на Зах., Паўд.-Зах., Сталінградскім, Данскім, Цэнтр., Бел. і 1-м Бел. франтах. 24.6.1941 бамбіў варожыя войскі на шашы Гродна—Маладзечна. Удзельнік вызвалення Харкава, Кіева, Гомеля, Бабруйска, Мінска, Брэста, баёў на тэр. Германіі. Нач. сувязі авіяэскадрыллі ст. лейтэнант Ганчароў зрабіў 221 баявы вылет на разведку і бамбардзіроўку ваен. аб’ектаў праціўніка. Да 1954 у Сав. Арміі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЕРТАЛЁТАНО́СЕЦ,
баявы надводны карабель для групавога базіравання марскіх верталётаў. Мае ўзлётна-пасадачныя пляцоўкі, ангары (пад палётнай палубай) са спец. ліфтамі для пад’ёму верталётаў, памяшканні для іх абслугоўвання і рамонту. Аснашчаецца сродкамі сувязі і кіравання верталётамі, зенітнымі і процікарабельнымі ракетнымі і артыл. комплексамі, процілодачнай зброяй (бамбамёты і інш.). Падзяляюцца на процілодачныя (вядуць пошук і знішчаюць падводныя лодкі, маюць да 32 верталётаў) і дэсантныя (бяруць да 2 тыс. марскіх пехацінцаў для высадкі дэсанту). Водазмяшчэнне да 20 тыс.т, скорасць ходу да 30 вузлоў (55 км/гадз). Карабель для базіравання баявых самалётаў і верталётаў наз.авіяносец.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дэві́зм. Mótto n -s, -s, Devise [-´vi:-] f -, -n, Wáhlspruch m -s, -sprüche; Paróle f -, -n;
баявы́ дэві́з Kámpflosung f -, -en;
пад дэві́зам (пра конкурсы) únter der Devíse
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
патро́нIм.
1.вайск. Patróne f -, -n;
баявы́ патро́н schárfe Patróne;
халасты́ патро́н Plátzpatrone f;
бранябо́йны патро́н Pánzerpatrone f;
2.эл. Fássung f -, -en; тэх.Éinsatz m -es, -sätze
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
БАМБАРДЗІРО́ЎШЧЫК,
баявы самалёт, прызначаны для паражэння наземных і марскіх аб’ектаў праціўніка бомбамі ці ракетамі. Першыя бамбардзіроўшчыкі створаны напярэдадні 1-й сусв. вайны, у Расіі першы бамбардзіроўшчык — «Ілья Мурамец» (1913). Найб. тыповыя бамбардзіроўшчыкі на пач. 2-й сусв. вайны: сав. Пе-2, ням. Ю-87, англ. «Галіфакс», амер. «Ліберэйтар» і інш. Паводле канструкцыі сучасны бамбардзіроўшчык — суцэльнаметалічны манаплан (часам з крылом зменнай стрэлападобнасці), мае 2—8 рэактыўных рухавікоў. Палётная маса 35—227 т, скорасць больш за 1000 км/гадз, далёкасць палёту без дазапраўкі да 18 тыс.км. Узбраенне: пушкі, да 20 ракет, бомбы да 23 т. Абсталяваны дапаможнымі сістэмамі і прыстасаваннямі для жыццезабеспячэння і выратавання экіпажа ў аварыйных умовах.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
узво́дIм. (войсковое подразделение) взвод
узво́дIIм.
1.род. узво́ду (действие) взвод; взведе́ние ср.;
2.род. узво́да (часть затвора) взвод;
паста́віць куро́к на баявы́ ўзвод — поста́вить куро́к на боево́й взвод;
◊ на ўзво́дзе — на взво́де
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зара́дм.
1. (род. зара́да) воен. заря́д;
парахавы́ з. — порохово́й заря́д;
баявы́ з. — боево́й заря́д;
2. (род. зара́ду) в др. знач. заря́д;
дада́тны з. электры́чнасці — положи́тельный заря́д электри́чества;
з. эне́ргіі — перен. заря́д эне́ргии;
○ электры́чны з. — электри́ческий заря́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Мяшаючы, перамешваючы, злучыць у адно што‑н. разнароднае; саставіць сумесь ці раствор. Віктар падбег да балота, зачарпнуў у жменю вады, змяшаў з пяском і прынёс Мірону.Маўр.Масла з вадой не змяшаеш.З нар.
2. Парушыць парадак размяшчэння чаго‑н.; пераблытаць, перамяшаць. — Будзем гуляць ці не? — Відаць, не, — змяшаў фігуркі служачы.Караткевіч.// Парушыць баявы парадак, строй (войска). Змяшаць шарэнгі.
•••
Змяшаць з граззю (з зямлёй)каго — груба аблаяць, зняважыць, зняславіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ініцыяты́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які валодае ініцыятывай (у 2 знач.), здольны да самастойных актыўных дзеянняў; прадпрымальны. Ініцыятыўны рабочы. Ініцыятыўная камісія. □ Раней знаходлівы, ініцыятыўны, цяпер .. [Рашчэня] нічога не мог прыдумаць.Шамякін.У саўгасе гаспадарка была ўжо наладжана, а тут патрэбен валявы, ініцыятыўны і вопытны чалавек, здольны за кароткі час падняць заняпалую арцель.Новікаў.// Звязаны з праяўленнем ініцыятывы. Ініцыятыўныя дзеянні. □ Трэба стварыць упэўнены, баявы рабочы настрой у кожным працоўным калектыве, дабівацца ініцыятыўкай, творчай работы — работы ў поўным сэнсе слова наватарскай.Машэраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
combat
[ˈkɑ:mbæt]1.
n.
бой -ю m., бі́тва f.
a single combat — двубо́й -ю m.
2.
adj.
баявы́, пахо́дны, страявы́
combat company —
а) ро́та ў баявы́м пара́дку
б) сапёрная ро́та
combat boots — пахо́дныя бо́ты
3.[kəmˈbæt]
v.
бі́цца; ваява́ць; змага́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)