гідрабіясфе́ра

(ад гідра- + біясфера)

частка біясферы ў межах гідрасферы, якую насяляюць водныя арганізмы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ксілабіёнты

(ад ксіла- + біёнты)

арганізмы, якія жывуць у драўніне, напр. многія насякомыя, грыбы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сапрабіёнты

(ад сапра- + біёнты)

арганізмы, якія жывуць у вадаёмах, моцна забруджаных арганічнымі рэчывамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэлі́ктавы

(ад рэлікт)

які мае адносіны да рэлікта; які з’яўляецца рэліктам;

р-ыя арганізмы — арганізмы, якія зберагліся ад мінулых геалагічных эпох;

р-ае возера — возера, якое з’яўляецца рэшткай былога мора або вялікага возера.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

БІЯКЛІМАТАЛО́ГІЯ

(ад бія... + кліматалогія),

раздзел кліматалогіі, які вывучае ўплыў клімату на здароўе і дзейнасць чалавека, развіццё жывёл і раслін. Склалася ў канцы 19 — пач. 20 ст. (працы А.І.Ваейкава ў Расіі, Дж.Ацы ў Італіі, Б.Лівінгстана ў ЗША, А.І.Кайгарадава ў Беларусі). Вывучае ўплыў стану атмасферы на жывыя арганізмы, даследуе рэакцыю іх на забруджванне асяроддзя, уздзеянне сонечнай радыяцыі, геамагнітнага поля і інш. Аналізуе сувязі паміж надвор’ем і кліматам, умовы і працягласць камфортнага надвор’я ў розныя сезоны і ў розных геагр. зонах, уплыў экстрэмальных кліматычных умоў на жывыя арганізмы. Даныя біякліматалогіі выкарыстоўваюцца ў сельскай гаспадарцы, горадабудаўніцтве, курарталогіі і інш. На Беларусі даследаванні вядуцца ў Гідраметэаралагічнай службе. Вызначана, напр., што ў Мінску бывае каля 166 дзён за год са спрыяльнымі для чалавека біякліматычнымі характарыстыкамі.

П.А.Каўрыга.

т. 3, с. 170

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БІЯТРАНСФАРМА́ЦЫЯ

(ад бія... + трансфармацыя),

1)у генетыцы — змена спадчынных уласцівасцяў бактэрыяльнай клеткі ў выніку пранікнення ў яе чужароднай ДНК; адзін са спосабаў абмену генет. матэрыялам у пракарыётаў (арганізмы з клеткамі без ядраў). Шырока выкарыстоўваецца для ўвядзення чужароднай ДНК і ў клеткі эўкарыётаў (арганізмы з ядзернымі клеткамі).

2) У фізіялогіі раслін — пераўтварэнне энергіі сонечнай радыяцыі, якая ўлоўліваецца зялёнымі раслінамі, у інш. віды (хім., мех. і інш.), пры гэтым частка энергіі страчваецца ў выглядзе цяпла.

3) У біяхіміі — біяхім. пераўтварэнне ядаў, што праніклі ў арганізм, у менш таксічныя рэчывы (абясшкоджванне, ці дэтаксікацыя) або больш таксічныя злучэнні, чым зыходнае рэчыва.

4) Антрапагеннае змяненне згуртавання (звычайна раслін), якое вядзе да ўзнаўленчай сукцэсіі (змены біяцэнозаў), напр., у выніку вытоптвання наземнага расліннага покрыва, высякання лясоў і інш.

т. 3, с. 179

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аўтахто́нны

(гр. autochthon)

які ўзнік, зарадзіўся на месцы сучаснага знаходжання (напр. а-ыя арганізмы).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

галафо́бы

(ад гала- + -фоб)

водныя арганізмы, якія не вытрымліваюць павялічанай салёнасці асяроддзя (параўн. галафілы).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магнітабіяло́гія

(ад магніта- + біялогія)

раздзел біяфізікі, які вывучае ўплыў магнітнага поля на жывыя арганізмы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

нанапланкто́н

(ад гр. nanos = карлік + планктон)

самыя малыя (меншыя за 0,05 мм) арганізмы планктону.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)