Паплаве́ц1, паплавок ’невялікі поплаў’ (ТСБМ). Памяншальнае да по́плаў (гл.).
Паплаве́ц2 ’палачка з завостраным канцом для пячэння сала на агні’ (Шат.). Няясна. Этымалагічна, мабыць, тое ж, што і паплаво́к, але з іншай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́жліс ’рыхлы качан капусты’; перан. ’ганарлівец’ (воран., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене і інш. (LKK, 16, 187), з літ.pūžlys ’малога росту, таўсцяк, хілае дзіця’, параўн. прыметнік літ.дыял.pužas ’круглы; пукаты; малы, але тоўсты’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саба́кі ’гульня’ (Бяльк.). Рус.паўн.соба́ка ’палка, якой ганяюць сучку, шар у гульні’, укр.соба́ка ’назва некаторых з гуляючых у гульню пыж’. Да сабака1, 2, але семантычная матывацыя няясная, паколькі апісанне гульні адсутнічае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1.каго-што. Тое, што і каціць (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.
К. бочкі.
К. бярвенне.
2.што. Размякчаючы ў руках і рухаючы па якой-н. паверхні, надаваць чаму-н. акруглую форму.
К. клёцкі.
К. шарыкі з пластыліну.
3.што. Паварочваць з боку на бок у чым-н. сыпкім, вязкім.
К. рыбу ў муцэ.
4.што. Разгладжваць пры дапамозе качалкі, качалак.
К. абрусы.
5.што. Рабіць пракатку (спец.).
К. ліставое жалеза.
6. Падкідваць каго-н. на руках, выражаючы радасць, захапленне і пад. (разм.).
|| зак.пакача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2—4 і 6 знач.), вы́качаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 3 і 4 знач.) іскача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2 знач.).
|| наз.кача́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
tráuen
I
1.
vi (D) ве́рыць, давяра́ць, давяра́цца (каму-н.)
trau, schau wem — ≅ давяра́й, але́ ве́дай каму́
2.
(sich) асме́львацца; рызыкава́ць
sich nicht ~ etw. zu tun — не асме́ліцца [бая́цца] што-н. зрабі́ць
II
vt вянча́ць
sich ~ lássen* — вянча́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кало́с
(гр. kolossos = вялікая статуя)
1) статуя, калона велізарных памераў (напр. к. Радоскі);
2) перан. значная ў якой-н. галіне дзейнасці асоба; што-н. велічнае (напр. к. навукі);
к. на гліняных нагах — што-н. велічнае з выгляду, але слабае ўнутры, гатовае распасціся.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
макрапо́д
(н.-лац. macropodus, ад гр. makros = вялікі + pus, podos = нага)
рыба сям. лабірынтавых, здольная дзякуючы наяўнасці асобых дыхальных органаў дыхаць не толькі ў вадзе, але і кіслародам паветра; водзіцца ў неглыбокіх вадаёмах і на рысавых палях Карэі, Кітая, В’етнама; вядома як акварыумная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ф. капітал — капітал, які існуе ў выглядзе каштоўных папер (акцый, аблігацый і інш.), што ўласнай вартасці не маюць, але даюць права на пэўны даход.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Бо́хан, баха́нка, буха́нка. Рус.бо́ханец, буха́нка, бо́хон, укр.бо́хон, польск.bochen, ст.-чэш.bochnec. Здаецца, запазычанне з с.-в.-ням.vochenze, fochenze ’від пірага або белы хлеб’ (< лац. крыніцы). Запазычанне праз польск. і чэш. мовы. Некаторыя формы Праабражэнскі (1, 56), Ільінскі (ИОРЯС, 20, 3, 80) звязваюць з дзеясловам бу́хнуть, але гэта хутчэй за ўсё народная этымалогія (але параўн. Талстой, Зб. Крапіве, 274). Гл. Фасмер, 1 (пад бо́ханец, буханец, бухон); Бернекер, 67 і далей; Слаўскі, 1, 38. Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 240; Сцяц., Нар., 24 (дзе тлумачыцца баха́нка). Ст.-бел.бохон, бохан, бохен (Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́йка (БРС, Шатал., Сцяшк. МГ). Укр.ві́я, ст.-чэш.vějička, povějе ’павека’, славен.vejice ’вейкі’. Прасл.*věi̯a ’тс’. Гэта апошняе можа быць метафарычным ужываннем слова *věi̯a ’галінка’ (ст.-слав., ст.-рус.вѣя), рус.вея, балг.ве́йка, славен.vẹ̑ja ’галінка’, чэш.vějice, vějička ’прыманка (лазінка, змазаная клеем, каб лавіць птушак і мух)’, «вейка» ’штосьці пушыстае, касматае, з бахрамой, быццам галінка з лісцем’. Але можна думаць і пра непасрэднае ўтварэнне ад *věi̯ati ’веяць, дуць’. Гл. Махэк₂, 681 (але няма неабходнасці параўноўваць гэта слова з прасл.*vědi̯a ’павека’, ст.-рус.вѣжа, ст.-слав.вѣжда ’павека’ і г. д.).