◎ Мэрля, мэрліна, мэрлячка ’марля’ (бялын., Янк. Мат.; міёр., Нар. словатв.; капыл., Жыв. сл.; паст., смарг., лід., Сл. ПЗБ). З польск. merla ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 97).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Навяшча́ты, навышчитый: навышчатый койіэлік ’кашэль з накрыўкай, які падвешваўся за спіной’ (палес., З нар. сл.). Ад навёсіць ’павесіць, падвесіць’, параўн. «згорнутую» назву такога кашаля — на́выска (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́свіско, пасвыско, пасовыско ’паша. выган’ (петрык., Мат. Гом.; Сл. ПЗБ, Шатал.). З польск. pastwisko ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 424). Лексема пасовыско — кантамініраваная (параўн. укр. пасовище ’тс’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыню́шчыцца ’сцішыцца’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Верагодна, прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне з лагічным пашырэннем значэння да ню́шчыць ’муркаць’ (гл.), якое Грынавяцкене (там жа) лічыць запазычаннем з літ. niáukšė̃ti ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расхле́йдацца ’расшпіліцца’ (іўеў., LKK, 16, 187). Грынавяцкене і інш. (там жа) параўноўваюць з літ. (išsi)skleĩsti ’разгортвацца, распускацца’. Сюды ж расхле́йстаны ’расхрыстаны’, расхіле́йстрыць ’шырока раскрыць’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́слены ’прарослы’ (Нас.) — дзеепрыметнік з суф. *‑ěn‑ ад дзеяслова раслі́ць ’дапускаць збожжа да прарошчвання (у калоссях), зерне — на солад’ (там жа), які з назоўніка рослік, росля (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смакі́ша ‘сыракваша’ (бялын., Нар. сл.). З самакіша, съмакіша (там жа, 55) ад сам і кіснуць (гл.) з суф. ‑j‑a. Параўн. таксама рус. пск., наўг. простоки́ша ‘сыракваша’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суха́рык ’малы дзяцел’ (ПСл), сюды ж сухо́вік ’тс’ (там жа). Параўн. укр. сухлячо́к ’тс’. Вытворныя ад сухі (гл.), што звязана з малымі памерамі, гл. ЕСУМ, 5, 488.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тутI разг.;
1. нареч. тут;
2. частица, в разн. знач. тут;
что тут говори́ть што тут гавары́ць;
тут сейча́с челове́к до́лжен прийти́ тут за́раз чалаве́к паві́нен прыйсці́;
◊
да и всё тут ды і ўсё тут, ды і кане́ц;
како́е тут! дзе там!;
тут как тут тут як тут.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бэ́ра, ‑ы, ж.
1. Пашыраны ў Беларусі сорт позняй грушы, якая прыносіць буйныя жоўтыя салодкія плады. Ужо апранаючыся, [Коля] глянуў праз акно ў садок: ці калыша там вецер галінкі маладых бэр і антонавак? Якімовіч.
2. Плод гэтай грушы. Ранішнімі першымі замаразкамі мерзлі перад вокнамі спелыя бэры. Чорны.
•••
Лошыцкая бэра — беларускі селекцыйны сорт грушы.
Слуцкая бэра — сорт бэры, якая распаўсюджана ў Беларусі на Случчыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)