цэ́нтравы, ‑ая, ‑ае.

1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.). Цэнтравы пункт. // Які знаходзіцца ў цэнтры, у сярэдзіне. Цэнтравая лінія. Цэнтравыя адтуліны. Цэнтравы ігрок. // у знач. наз. цэ́нтравы, ‑ага, м. Адзін з ігракоў нападзення ў гульнях (у футбол, хакей і пад.).

2. Забяспечаны якім‑н. цэнтральным прыстасаваннем. Цэнтравы свердзел.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цяні́сты, ‑ая, ‑ае.

1. Які дае, утварае цень (пра расліны). Спакойна гамоняць Цяністыя вербы. Хведаровіч.

2. Такі, у якім шмат ценю, багаты ценем. Каля пасады лесніковай Цягнуўся гожаю падковай Стары, высокі лес цяністы. Колас. // Які знаходзіцца ў цяні, заценены. У парку ёсць адна асабліва прыгожая цяністая дарожка. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наблюде́ние ср.

1. (действие) нагляда́нне, -ння ср., назіра́нне, -ння ср.;

2. (надзор) нагля́д, -ду м.;

состоя́ть (быть) под наблюдде́нием знахо́дзіцца (быць) пад нагля́дам;

3. (результат рассматривания, изучения) назіра́нне, -ння ср.;

по мои́м наблюде́ниям па маі́х назіра́ннях.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

сярэдне...

Першая частка складаных слоў, са знач.:

  • 1) сярэдні (у 2 знач.), напр. сярэднеарыфметычны, сярэднестатыстычны;
  • 2) які знаходзіцца ў сярэдзіне, сярэдні (у 1 знач.), напр. сярэднебеларускі, сярэднепралётны, сярэднетаежны;
  • 3) сярэдні (у 3 знач.), напр. сярэднепаспяваючы, сярэднеўкормлены, сярэднеўспрыімлівы;
  • 4) які з’яўляецца сярэднім у жыцці, гісторыі, развіцці чаго-н., напр. сярэдневяковы, сярэднепалеалітычны, сярэднечацвярцічны;
  • 5) які мае адносіны да сярэдняй адукацыі, напр. сярэднемедыцынскі, сярэднетэхнічны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

туліцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Гарнуцца, прыціскацца да каго-, чаго-н.

    • Дзіця туліцца да маці.

  2. пераноснае значэнне: Адчуваць большую прыязнасць да каго-н., быць больш адданым каму-н.

    • Хлопчык больш туліўся да бацькі.

  3. Знаходзіць прытулак, прыстанішча дзе-н. у цеснаце.

    • У цеснай хаце тулілася сям’я з дзевяці чалавек.

  4. пераноснае значэнне: Размяшчацца, знаходзіцца дзе-н. у зацішным месцы.

    • Вёска тулілася каля лесу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

насіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Шпарка перамяшчацца (бегаць, лятаць) у розных напрамках.

    • Ластаўкі насіліся над сажалкай.
    • Н. па хаце.

  2. Быць, знаходзіцца ў нашэнні.

    • Паліто доўга носіцца.

  3. Празмерна захапляцца кім-, чым-н.; удзяляць шмат увагі чаму-н. (размоўнае).

    • Н. з маладым паэтам.

  4. Разносіцца, распаўсюджвацца (пра чуткі, гукі, пахі).

    • Над поплавам насіўся пах свежага сена.
    • Носіцца ў паветры (кніжнае) — пра блізкі надыход чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

бываць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Прыходзіць да каго-н., наведваць каго-н.

    • Часта б. у гасцях.

  2. Знаходзіцца, прысутнічаць дзе-н.

    • Мала б. дома.

  3. Здарацца, мець месца.

    • Маланка бывае і зімою.

  4. (2 ас. адзіночны лік і множны лік: л.). Форма развітання.

    • Бывайце, маладыя гады.
    • Бывайце здаровы.
    • Бываць на людзях — быць сярод людзей, з людзьмі.
    • Як ні ў чым не бывала — як быццам нічога не здарылася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

тэлеграф назоўнік | мужчынскі род

  1. Від сувязі, які забяспечвае хуткую перадачу паведамленняў на далёкую адлегласць пры дапамозе электрычных сігналаў па правадах або па радыё.

  2. Установа, якая прымае і адпраўляе такія паведамленні, а таксама будынак, дзе знаходзіцца такая ўстанова.

    • Працаваць на тэлеграфе.
    • Пошта і т.

  3. Апарат для перадачы і прыёму тэлеграм.

|| прыметнік: тэлеграфны.

  • Тэлеграфныя слупы.
  • Т. стыль пісьма (пераноснае значэнне: вельмі сціслы, лаканічны).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

уражанне назоўнік | ніякі род

  1. След, які застаецца ў свядомасці, у душэўным жыцці ад убачанага, пачутага, перажытага.

    • Уражанні дзіцячых год.
    • Падарожныя ўражанні.

  2. Уплыў, уздзеянне.

    • Знаходзіцца пад моцным уражаннем.

  3. Уяўленне, думка, што склаліся ў выніку знаёмства, сустрэчы з кім-, чым-н.

    • Дзяліцца ўражаннямі з кім-н.
    • Гэты чалавек зрабіў на нас добрае ў.
    • Складваецца ў., што ён не ва ўсім тут разабраўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

канечны прыметнік

  1. Які мае канец, мяжу (у прасторы і часе); процілегласць бесканечны.

    • Канечная велічыня (у матэматыцы — велічыня, што змяняецца ў пэўных межах, не роўная ні нулю, ні бесканечнасці).

  2. Які знаходзіцца на канцы чаго-н., апошні ў шэрагу прадметаў і з’яў.

    • К. прыпынак.

  3. Асноўны, самы галоўны.

    • Канечная мэта.

  4. Які завяршае сабой які-н. працэс, што з’яўляецца вынікам работы.

    • К. прадукт.
    • К. вынік.

|| назоўнік: канечнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)