Па́лтус ’прамысловая рыба сямейства камбалавых’ (ТСБМ). З рус. па́лтас, па́лтус ’тс’. Крыніца рус. слова — фін. palias, родн. скл. paltann ’камбала (рачная)’ або саам. кольск. pāldes, родн. скл. pāltazi ’від камбалы’ (Фасмер, 3, 193; там жа і інш. літ-ра).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўпе́ч (швянч.), паўпечак (паст.) ’лаўка каля печы’ (Сл. ПЗБ). З папеч, папечак, якія з бел. прыпеч, прыпечак, пад уплывам балтыйскіх моў, параўн. літ. ра‑ (дзеяслоўны прэфікс) адпавядае таксама бел. прэфіксу пры‑: padidinti, pakelti ’дадаць, прыбавіць’, padeginti ’прыпячы’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́звалак ’брус у калёсах, што ляжыць на пярэдняй восі’ (навагр., Шатал.). Гл. ву́залавак ’тс’, магчымы ўплыў з боку дзеяслоўных форм тыпу узваліць ’пакласці што-небудзь цяжкае’, узвалачы ’сцягнуць наверх і інш.’; падабенства да узвалак ’высокае, узвышанае месца’, відаць, выпадковае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адчупрыжыць ’выставіць (напаказ)’ (Касп.). Відаць, адносіцца да шырока распаўсюджанай у славянскіх мовах экспрэсіўнай кантамінацыйнай групы слоў з агульным значэннем ’казырыцца, задавацца’, параўн. польск. czupyrzyć się ’задавацца’, чэш. čepyřiti, в.-луж. šepjerić so, славен. čeperiti se і інш. Гл. чапурыцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пера́едзі (перэ́едзі) ’аб’едкі (сена, саломы і інш.)’ (мазыр., З нар. сл.), пэрэ́ід ’тс’ (Сл. Брэс.), укр. пере́їди ’рэшткі сена ці саломы з-пад ясляў, рус. перее́дки ’аб’едкі’. Да пера- і едзь (< прасл. *ědʼe) ці ед (< прасл. *ědъ) < е́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піднава́ць ’пільнаваць здабычу (пра ката і інш.)’ (зэльв., бых., пух., бабр., Жыв, св.; пух., Сл. ПЗБ; слопім., Нар. словатв.), падкаваць, прыпіднаваць (скаціну, каб не лезла ў шкоду) (карэліц., Нар. сл.). З патаваць ’тс’ у выніку незвычайнага распадабнення я > д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гафрырава́ць
(фр. gaufrer = выціскаць узор)
рабіць на якім-н. матэрыяле (тканіне, паперы, блясе і інш.) рады паралельных складак.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дамкра́т
(ням. Daumkraft, ад гал. dommekracht)
механізм для пад’ёму грузаў (аўтамабіляў, вагонаў, паравозаў і інш.) на невялікую вышыню.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
казіно́
(фр. casino, ад іт. casino = домік)
ігральны дом з рэстаранам і азартнымі гульнямі (картамі, рулеткай і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мана́рх
(гр. monarchos, ад monos = адзін + archos = правіцель)
асоба, якая ўзначальвае манархію (цар, кароль, шах, султан і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)