мота-
(ад лац. motor = які прыводзіць у рух)
першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці «маторны», «матарызаваны», «матацыклетны».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
мульты-
(лац. multum = многа)
першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на шматлікасць прадметаў або на шматразовасць дзеянняў, функцый.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
экс-
(лац. ех = з, ад)
першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае рух знутры наверх або адпавядае паняццю «былы».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
экстра-
(лац. extra = звыш, паза)
першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню словам «звыш», «па-за», «дадаткова».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
АРТЫ́КУЛЫ КАНФЕДЭРА́ЦЫІ
(The articles of Confederation),
першая канстытуцыя ЗША. Прынята ў ліст. 1777, дзейнічала ў 1781—89. Замацавала заваяванні, дасягнутыя ў час Вайны за незалежнасць у Паўночнай Амерыцы 1775—83, і вызначыла рэсп. форму дзярж. ўпарадкавання б. англ. калоній у Паўн. Амерыцы, абвясціўшы ўтварэнне канфедэрацыі і вечны саюз штатаў.
т. 1, с. 507
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Сінь-по́рах ‘самая малая частка, парушынка’ (Нас.): ні сінь пораху (Сержп. Прык.), сюды ж, відаць, і сінь‑па́хъ — без значэння ў беларускім слоўніку Шымкевіча (Шымк. Собр.). Першая частка спалучэння можа ідэнтыфікавацца з слав. *sinь ‘чорны’ (гл. сіні), што захавалася ў фразеалагізме *sine za nogъtemь, пра якія гл. Толстой, Слав. языкозн. VII, 273–293. Другая частка захоўвае архаічнае значэнне ‘пылінка, парушынка’, гл. порах 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абго́н, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. абганяць — абагнаць (у 1 знач.).
2. Першая кругавая баразна на ворыве. [Гіляр:] — Прывязу трактар сёння і зраблю абгон.., а заўтра — за дзень, за другі — увесь будзе ляжаць бродаўскі папар дагары скібаю. Баранавых.
•••
У абгон (бегчы, ехаць і пад.) — навыперадкі, абганяючы адзін аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́стаўка, -і, ДМ -таўцы, мн. -і, -тавак, ж.
1. Пералётная птушка атрада вераб’іных з вузкімі вострымі крыламі, вёрткая і хуткая ў палёце.
Берагавая л.
Белагрудая л.
2. Гімнастычная фігура, пры якой пастава цела нагадвае птушку ў палёце.
3. Ласкавы зварот да асоб жаночага полу.
◊
Першая ластаўка — пра першыя прыкметы з’яўлення чаго-н.
|| прым. ла́стаўчын, -а (да 1 знач.).
Ластаўчына гняздо.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перви́чный
1. пе́ршасны; (первый) пе́ршы;
перви́чная обмо́тка трансформа́тора эл. пе́ршасная (пе́ршая) абмо́тка трансфарма́тара;
перви́чные спирты́ хим. пе́ршасныя спірты́;
2. (первоначальный) першапачатко́вы; (низовой) пярві́чны;
перви́чная парторганиза́ция пярві́чная партарганіза́цыя;
перви́чный пери́од боле́зни першапачатко́вы перы́яд хваро́бы;
3. (основной) асно́ўны;
первичны́е при́знаки асно́ўныя адзна́кі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бласта-
(гр. blastos = зародак, парастак)
першая састаўная частка складаных слоў — біялагічных і медыцынскіх тэрмінаў, якая паказвае на сувязь з зародкам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)