абура́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да абурыцца. Пісар чытаў і разам з князем абураўся супраць кадэтаў, сурова хмурыўся і сярдзіта ківаў галавою. Колас. [Валя] хоць маўчыць, але слухае ўсё ўважліва, убірае сэрцам і ўсё больш абураецца ўчынкамі «камітэтчыкаў». Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іме́рсія, ‑і, ж.

Спец.

1. Уваход аднаго нябеснага цела ў цень другога.

2. Увядзенне каплі вадкасці (звычайна кедравага алею) паміж аб’ектывам мікраскопа і прадметам, які разглядаецца ў ім, для ўзмацнення яркасці і атрымання больш выразнага і павялічанага малюнка.

[Лац. immersio — паглыбленне, апусканне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падгало́сак, ‑ска, м.

1. У спевах — голас больш высокага тону, які дапамагае асноўнаму. Песня пачынаецца запевам, потым уступае хор у суправаджэнні падгалоска. «Беларусь». // Той, хто падпявае галоўнаму спеваку.

2. перан. Разм. Беспрынцыповы чалавек, які паўтарае, падтрымлівае чужыя думкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пастрэ́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што і без дап.

Страляць час ад часу. Немцы больш не ўставалі, пастрэльвалі ляніва. Місько. Па горадзе паўзлі чуткі: нехта на дарогах.. пастрэльвае гітлераўцаў. Новікаў. Зрэдку, кароткімі чэргамі, пастрэльвалі з кулямёта. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пашко́джанне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пашкодзіць.

2. Тое, што пашкоджана; пашкоджанае месца. Больш як месяц Віташкевіч працаваў са станком адзін, сам ліквідоўваў непаладкі, пашкоджанні. Кавалёў. З такім пашкоджаннем машына не магла ісці ў рэйс. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ро́бат, ‑а, М ‑баце, м.

Аўтамат, які выконвае складаныя дзеянні, падобныя да дзеянняў чалавека. // перан. Пра чалавека, які дзейнічае, працуе механічна, падпарадкоўваючыся чужой волі. [Веньямін:] — Атамную энергію вынайшлі тысячы геніяў. Яны на планеце значаць больш, чым мільярд робатаў. Навуменка.

[Чэшск. robot.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаасуджэ́нне, ‑я, н.

Асуджэнне ўласных дзеянняў, учынкаў і пад. [Раіса:] — Мне думалася, што на гэтай рабоце мяне ніхто не будзе турбаваць, нікому я не патрэбна буду. Ды і ні на што я больш не здатна. [Андрэй:] — Гэта што, самаасуджэнне? Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трына́ццаць, ‑ццаці, Т ‑ццаццю, ліч. кольк.

Лік і лічба 13. Напісаць трынаццаць. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 13. Трынаццаць кніг. □ Яшчэ больш сур’ёзны стаўся Сцёпка, скончыўшы пачатковую школу. А гэта было ўжо тады, калі Сцёпка меў трынаццаць гадкоў. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Луна́вы ’блізарукі’ (браг., Мат. Гом.) утворана ад луна́1 пры дапамозе суф. ‑ав‑ы (як дзіра́вы, ласка́вы). Матывацыя: пры месячным светле прыходзіцца прыглядацца (як блізарукі), каб пабачыць, разглядзець больш дробную рэч.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вэ́соч ’вышыня’ (Клім.). Дыялектная форма (замест высоч) да слав. vysočь (: vysokъ ’высокі’). Але хутчэй вэсоч (*высоч) — гэта скарачэнне слова тыпу ўкр. височінь ’вышыня’, таму што вэсоч, здаецца, больш нідзе не сустракаецца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)