Verbum

анлайнавы слоўнік

slacken

[ˈslækən]

v.t.

1) аслабля́ць (намага́ньні пры пра́цы)

2) паслабля́ць (каню́ папру́гі)

v.i.

1) паслабля́цца

2) запаво́львацца

Work slackens on a hot day — Пра́ца запаво́льваецца ў гара́чы дзень

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

bissextile

[bɪˈsekstaɪl]

adj.

пераступны́, высако́сны

February is the bissextile month — Лю́ты — пераступны́ ме́сяц

February 29 is a bissextile day — 29 лю́тага — пераступны́ дзень

пераступны́ год, высако́сны год

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

moist

[mɔɪst]

adj.

1) во́гкі; сыры́; вільго́тны

a moist cellar — сыры́ падва́л

2) moist eyes — мо́крыя, павільгатне́лыя во́чы

3) дажджлі́вы, мо́кры (дзень, надво́р’е)

4) мо́кры (пра хваро́бу, калі́ адыхо́дзіць фле́гма)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

dying

[ˈdaɪɪŋ]

adj.

1) паміра́ючы, прысьме́ртны

2) які́ заміра́е, заціха́е; які́ канча́ецца, адыхо́дзіць

the dying day — адыхо́дзячы дзень

1) сьмерць f., паміра́ньне n.

2) заміра́ньне, заціха́ньне n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ГІЛЬ Мікола

(сапр. Гілевіч Мікалай Сымонавіч; н. 15.6.1936, в. Слабада Лагойскага р-на Мінскай вобл.),

бел. пісьменнік. Скончыў БДУ (1959). З 1961 у газ. «Літаратура і мастацтва» (у 1990—96 гал. рэдактар); у 1972—77 у час. «Маладосць». Друкуецца з 1952. Першая кн. апавяданняў «Ранішнія сны» (1973) прысвечана нашаму сучасніку. Героі Гіля звычайна гараджане ў першым пакаленні, таму характары іх выяўляюцца на псіхал. стыку горада і вёскі. У аповесцях «Слабодскі парламент» (1968), «Вяртанне» (1972), «Тацянін чэрвень» (1976), «Тэлеграма з Кавалевіч» (1981), «Дзень пачаўся» (1984) і інш. выяўляе высокія маральныя якасці вяскоўцаў, спрадвечную нар. мудрасць, вернасць роднаму куту. Упершыню ў бел. л-ры ставіць праблему вяртання былога вяскоўца з горада ў вёску. Піша і для дзяцей («На лясной вуліцы», 1975; «Самы галоўны чалавек», 1980; «Ёсць на зямлі крыніца», 1983). На бел. мову пераклаў раман В.Бубніса «Пад летнім небам», аповесці І.Эркеня «Сям’я Тотаў», «Выстаўка ружаў» (з Л.Каўрус), аповесць «Кат» і раман «Карлік» П.Ф.Лагерквіста (з Г.Шупенькам).

Тв.:

Пуд жыта. Мн., 1982;

Камандзіроўка ў Вішанькі. Мн., 1987;

Кім і Валерыя. Мн., 1988;

Бралася на дзень. Мн., 1993.

Л.С.Савік.

т. 5, с. 243

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ДЗЯДЗЮ́ШКА Уладзімір Іосіфавіч

(14.2.1905, Мінск — 30.3.1973),

бел. акцёр. Нар. арт. Беларусі (1949), нар. арт. СССР (1971). Сцэн. дзейнасць пачаў як акцёр-аматар. У 1923—37 акцёр у т-ры У.Галубка (БДТ-3). З 1937 у Бел. т-ры імя Я.Купалы. Характарны, самабытны акцёр з яркім нац. каларытам; адзін з найб. буйных дзеячаў бел. т-ра. Яго творчасць вызначалася глыбінёй спасціжэння нар. характару, уменнем псіхалагічна абгрунтаваць учынкі герояў, надаць ролі выразную сцэн. форму. Асаблівы поспех меў у нац. рэпертуары: Сцяпан Крыніцкі («Паўлінка» Я.Купалы), Мірон Бокуць («Пагібель воўка» Э.Самуйлёнка), Ксаверый («Кацярына Жарнасек» М.Клімковіча), Пытляваны («Пяюць жаваранкі» К.Крапівы; Дзярж. прэмія СССР 1952), Язэп («Салавей» З.Бядулі), Моцкін («Выбачайце, калі ласка!» А.Макаёнка), Крушына («Канстанцін Заслонаў» А.Маўзона; і ў кіно). З інш. яркіх вобразаў: Іларыён («Я, бабуля, Іліко і Іларыён» Н.Думбадзе і Р.Лордкіпанідзе), Месны, Вакуленка («Фронт», «Калінавы гай» А.Карнейчука), Пімен («Барыс Гадуноў» А.Пушкіна), Дон Джэром («Дзень цудоўных падманаў» Р.Шэрыдана). Здымаўся ў кіно («Несцерка», «Паўлінка», «Запомнім гэты дзень») і тэлевізійных пастаноўках («Людзі на балоце» паводле І.Мележа, «Прымакі» Я.Купалы) і інш.

т. 6, с. 135

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Серада́ ‘трэці пасля нядзелі дзень тыдня’ (ТСБМ, Шымк. Собр., Байк. і Некр., Бяльк., Сл. ПЗБ). Укр. середа́, рус. середа́, среда́, ст.-рус. середа, польск. środa, ст.-польск. śrzoda, в.-луж. srjeda, н.-луж. srjoda ‘серада, сярэдзіна’, чэш. středa, славац. streda, серб. среда, харв. srijéda, славен. srȇda ‘серада’, sréda ‘сярэдзіна’, балг. среда́ ‘сярэдзіна’, сря́да ‘серада’, макед. среда, ст.-слав. срѣда ‘серада, сярэдзіна’. Прасл. *serda ‘сярэдзіна’. Значэнне ‘сярэдні дзень тыдня’ лічыцца калькай ст.-в.-ням. mittawëcha або аналагічна апошняму — народналац. media hebdomas, ст.-італ. mezzedima; гл. Міклашыч, 292; Брукнер, 534; Фасмер, 3, 607; Івашына, Веснік БДУ, 1976, 1, 56. Іншыя даследчыкі лічаць магчымым уплыў лаціна-раманскіх назваў; гл., напрыклад, Скок, RÉS, 5, 14. Прасл. *serda роднаснае ўсх.-літ. šerdìs, В. скл. ж. р. šérdi ‘сярэдзіна’, лат. ser̂de ‘тс’, грэч. κήρ (< *kērd), гоц. haírtô ‘сэрца’; Траўтман, 302; Мюленбах-Эндзелін, 3, 819; Торп, 74. Іншая ступень чаргавання: *sьrdь ‘сэрца’ (гл. сэрца). Аб утварэнні слав. асноў на ‑а ад і.-е. нетэматычных асноў, у дадзеным выпадку ад *k̑erd‑, гл. Ткачоў, Этимология–1968, 56 і наст. Гл. яшчэ Борысь, 620; Шустар-Шэўц, 1349–1356; Сной₁, 601.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

pieniężny

pieniężn|y

грашовы;

zasiłek ~y — грашовая дапамога;

wygrana ~a — грашовы прыз; dzień matki boskiej ~ej студ. жарг. дзень выплаты стыпендыі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

znojny

znojn|y

кніжн.

1. спякотны; гарачы;

~y dzień — спякотны дзень;

~е lato — гарачае лета;

2. цяжкі;

~y trud — цяжкая праца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

кату́рны, ‑аў; адз. катурн, ‑а, м.

Від абутку з высокай падэшвай, які надзяваўся трагічнымі акцёрамі старажытнага грэчаскага і рыжскага тэатраў для надання фігуры велічнасці. / у перан. ужыв. Па другі дзень пасля прэм’еры я ўжо хадзіў па калідорах гімназіі на катурнах славы. Рамановіч.

[Грэч. kóthornoi.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)