ЗВА́РКА ВЫ́БУХАМ,
злучэнне матэрыялаў у цвёрдым стане ў выніку інтэнсіўнай пластычнай дэфармацыі кантактных слаёў, выкліканай высакаскорасным саўдараннем загатовак пад уздзеяннем энергіі выбуху. Як выбуховае рэчыва найчасцей выкарыстоўваюцца аманіты. Зварку вядуць на пляцоўках, у басейнах, метал. камерах. Ёй злучаюць элементы канструкцый, атрымліваюць біметалічныя і шматслойныя лісты, трубы. Выкарыстоўваецца ў хім. і трансп. машынабудаванні, электроннай і радыёпрамысловасці, буд-ве і інш. На Беларусі вывучаецца з 1962 у НДІ парашковай металургіі, ін-це зваркі і пакрыццяў НВА парашковай металургіі дастасавальна да атрымання кампазіцыйных матэрыялаў.
т. 7, с. 37
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАЛЬФРА́МУ КАРБІ́ДЫ,
хімічныя злучэнні вальфраму з вугляродам. Вядомыя вальфраму карбіды: монакарбід (WC) і гемікарбід (W2C, існуе толькі пры высокіх т-рах).
Монакарбід вальфраму — крышт. рэчыва шэрага колеру, tпл 2776 °C, шчыльн. 15 600 кг/м³. Мае высокую цв., кіслотаўстойлівы, у паветры пры t > 430 °C акісляецца. Атрымліваюць узаемадзеяннем вальфраму з вугляродам пры т-ры 1430—1630 °C у атмасферы вадароду, аднаўленнем аксіду (WO3) вугалем. Выкарыстоўваюць як аснову металакерамічных цвёрдых сплаваў, для легіравання хуткарэзных сталяў, нанясення зносаўстойлівых наплавачных пакрыццяў на метал. паверхні.
т. 3, с. 495
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУМУЛЯ́ЦЫЯ
(ад лац. cumulatio павелічэнне, назапашванне),
назапашванне ў арганізме біялагічна актыўнага рэчыва (матэрыяльная К.) або выкліканых ім эфектаў (функцыян. К.). Матэрыяльная К. ўласціва рэчывам, якія запаволена выводзяцца з арганізма ці інактывуюцца ў ім. Паўторнае пападанне іх у арганізм дабаўляецца да той колькасці, якая засталася ад папярэдняга ўвядзення, што можа прывесці да інтаксікацыі. Характэрна для некат. цяжкіх металаў (ртуць), сардэчных, снатворных лекаў і інш. Функцыянальная К. бывае пры паўторным дзеянні рэчываў, якія неабарачальна парушаюць функцыі арганізма (напр., прэпараты свінцу, фосфарарган. злучэнні).
т. 9, с. 20
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ізаля́цыя
(фр. isolation)
1) раз’яднанне частак электрычнага абсталявання або іншых праваднікоў пры дапамозе спецыяльнага матэрыялу (рэчыва), а таксама сам гэты матэрыял;
3) адасабленне каго-н. ад іншых людзей (напр. і. заразных хворых, палітычная і.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
аксіпралі́н
(ад аксі- + пралін)
арганічнае рэчыва з групы амінакіслот, якое ўваходзіць у склад бялкоў раслінных і жывёльных арганізмаў, напр. у жэлацін, казеін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
алізары́н
(фр. alisarine < ісп. alizarina, ад ар. al asām = выціснуты сок)
фарбавальнае рэчыва, якое вырабляецца з карэння марэны або і штучным спосабам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
алкало́ід
(ад ар. al-kali = шчолач + -оід)
арганічнае рэчыва, падобнае на шчолач, якое мае ў сабе азот і вызначаецца моцным фізіялагічным дзеяннем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
амо́рфны
(гр. amorphos = бясформенны)
1) які не мае крышталічнай будовы (напр. а-ае рэчыва);
2) перан. бясформенны, расплывісты (напр. а-ыя ўражанні).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ангідро́н
(ад ан- + гр. hydor = вада)
бясколернае крышталічнае рэчыва, якое пры паглынанні вады ператвараецца ў крышталегідрат, выкарыстоўваецца для высушвання газаў і вадкасцей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
віско́за
(лац. viscosus = клейкі)
1) студзяністае клейкае цэлюлознае рэчыва, якое выкарыстоўваецца для вырабу штучнага шоўку, розных плёнак і інш.;
2) штучны шоўк.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)