асо́ба ж.

1. ли́чность;

выда́тная а. — выдаю́щаяся ли́чность;

пасве́дчыць ~бу — удостове́рить ли́чность;

2. (человек вообще) лицо́ ср.;

афіцыя́льная а. — официа́льное лицо́;

3. осо́ба, персо́на;

ва́жная а. — ва́жная осо́ба (персо́на);

невядо́мая а. — неизве́стная осо́ба;

абе́д на 12 асо́б — обе́д на 12 персо́н;

4. грам. лицо́ ср.;

пе́ршая а. мно́жнага лі́ку — пе́рвое лицо́ мно́жественного числа́;

○ юрыды́чная а. — юриди́ческое лицо́;

дзе́ючая а. — де́йствующее лицо́;

◊ нягле́дзячы на ~бы — невзира́я на ли́ца;

у ~бе — (каго) в лице́ (кого);

ула́снай ~бай — со́бственной персо́ной;

све́тлая а. — све́тлая ли́чность;

падстаўна́я а. — подставно́е лицо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

фо́рма ж

1. (від) Form f -, -en, Gestált f -, -en; Úmrisse pl (абрысы);

у фо́рме ша́ра kúgelförmig, in Kúgelform;

у пісьмо́вай фо́рме schríftlich, in schríftlicher Form;

фо́рма адзе́ння вайск Úniform f -, -en, Ánzug m -(e)s, -züge;

шко́льная фо́рма Schúlanzug m (для хлопчыкаў); Schúlkleid n -(e)s, -er (для дзяўчынак);

2. філас Form f;

фо́рма і змест Form und Ínhalt;

3. грам Form f;

4. тэх (для адліўкі) Form f, Gíeßform f;

5. канц Formulár n -(e)s, -e, Vórdruck m -(e)s, -e, Fórmblatt n -(e)s, -blätter;

па фо́рме laut Vórdruck (на бланку);

быць у фо́рме in Form sein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ко́рань м

1. Wúrzel f -, -n;

ко́рань зу́ба Záhnwurzel f;

2. матэм Rádix f -, -dizes, Wúrzel f;

пака́зчык ко́раня Wúrzelexponent m -en, -en;

знак ко́раня Wúrzelzeichen n -s, -;

квадра́тны ко́рань Quadrátwurzel f;

здабыва́ць ко́рань die Wúrzel zíehen*, radizíeren vt;

3. грам Wúrzel f;

ко́рань сло́ва Wúrzel des Wórtes;

◊ ко́рань зла [лі́ха] die Wúrzel des Übels;

вырва́ць з ко́ранем mit der Wúrzel áusrotten, mit Stumpf und Stiel áusrotten;

пусці́ць карані́ Wúrzeln schlágen*;

урасці́ караня́мі sich éinwurzeln;

увахо́дзіць сваі́мі караня́мі ў глыбо́кую старажы́тнасць tief im Áltertum wúrzeln;

глядзе́ць у ко́рань (éiner Sáche) auf den Grund géhen* [kommen*];

ко́рань жыцця́ (жэнь-шэнь) Gínseng m -s, -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ступе́нь ж

1. Grad m -(e)s, -e, Stúfe f -, -n;

2. матэм Poténz f -, -en;

узве́сці ў трэ́цюю ступе́нь in die drítte Poténz erhében*;

ко́рань трэ́цяй ступе́ні drítte Wúrzel;

3. (вучоная) wíssenschaftlicher [akadémischer] Grad;

ступе́нь кандыда́та наву́к Dóktorgrad m -(e)s, Dóktorwürde f -;

прысудзі́ць ступе́нь den Grad zúerkennen* [verléihen*];

4. грам:

ступе́ні параўна́ння Stéigerungsstufen pl, Stéigerungsgrade pl;

звыча́йная ступе́нь Pósitiv m -s;

вышэ́йшая ступе́нь Kómparativ m -s;

найвышэ́йшая ступе́нь Súperlativ m -s;

да апо́шняй ступе́ні aufs Äußerste, im höchsten Grad;

у высо́кай ступе́ні in hóhem Grad;

да яко́й ступе́ні? inwiewéit?; bis zu wélchem Grad?;

у пэ́ўнай ступе́ні in gewíssem Grad

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Ка́даўб ’драўляная пасудзіна, выдзеўбаная з суцэльнага кавалка драўніны’ (БРС, ТСБМ; чэрв., З нар. сл.; Мат. Гом., Сержп. Грам., Шат., Янк. 2), ’глыбокая яма ў рацэ, на лузе з вадой’ (глус., Янк. 2; Яшкін, вусн. паведамл.), ’калдобіна на дарозе’ (глус., Янк. 2), ’чыстая вада, азярцо на балоце’ (ельск., Яшк.), ’нізінка, лагчынка са стаячай вадой’ (Яшкін, вусн. паведамл.), кадаўп ’комін’ (стаўбц., З нар. сл.); кадаўб ’жывот, страўнік’ (гродз., З нар. сл.); кадаўба ’бочка, выдзеўбаная з дрэва’ (Гарэц., З нар. сл., Касп., Мат. Гом.), ’ступка’ (ветк., Мат. Гом.) ’сажалка’, ’выбоіна’, ’кар’ер’ (Мат. Гом.); кадаўбец ’пасудзінка, выдзеўбаная з суцэльнага кавалка дрэва’ (БРС, ТСБМ, Сержп. Грам.), ’пасудзіна, куды зліваюць мёд’ (слуц., КЭС); кадалбец ’глыбокая яма ў рацэ, на лузе з вадой’ (Яшкін, вусн. паведамл. — спасылка на палес. запісы Талстога); кадаўбіна ’ўпадзіна на дарозе’ (глус., Яшк. 2). Укр. палес. кадавба, кадовб ’вялікая бочка’, укр. кадуб, кадівб, кадіб ’вялікая бочка, якая ўжывалася для захоўвання збожжа або мукі, капусты і да т. п.’; рус. смал. кадолба ’калода для сцякання вады, асабліва крынічнай; выдзеўбаная з дрэва бочка; ліпавая кадка без дна, устаўленая ў крыніцу; пра лянівую жанчыну, якая любіць паспаць’, зах.-бран. кадаўба, кадаўбіна, кадоўбіна ’невялікая ямка, запоўненая дажджавой вадой; выбоіна на дарозе’, польск. kadłub ’выдзеўбаная, пустая ў сярэдзіне калода’, ’пасудзіна з суцэльнага кавалка дрэва’, ’кашэль з кары’, ’тулава’, дыял. ’выдзеўбаная калода, якая ўстаўляецца замест калодзежнага зруба; выдзеўбаная калода, якая ўжываецца ў якасці станка жорнаў’; дыял. kadłubek ’крыніца’. Ст.-польск. kadłub ’выдзеўбаны пень дрэва’ фіксуецца з XV ст., славін. kadłu̇b ’тулава’, н.-луж. (арх.) kałub ’выдзеўбаны пень’, в.-луж. kadołb ’камінок над лучынай’, чэш. kadlub ’вялікая пасудзіна, звычайна выдзеўбаная з пустога пня; форма для адліўкі’, ’калодка’, kadluba ’калодзежны зруб’, валаш. kadłb ’выдзеўбаная калода для збожжа’, ’гусіная тушка без крылаў і шыі’, ’грудная клетка’, славац. kadlụb ’рэзервуар для вады, выдзеўбаная калода’, Міклашыч (108), Бернекер (1, 467), а за імі іншыя аўтары (Слаўскі, 2, 16–17; Трубачоў, Эт. сл., 9, 113–114) далучаюць да разглядаемай групы слоў яшчэ і рус. дыял. калдоба, колдоба, колдобина, бел. калдобіна і да т. п, якія, як лічыцца, з’яўляюцца метатэзнымі формамі ад кадолба і пад. Што датычыць паходжання разглядаемых слоў, то можна выказаць наступныя меркаванні. Праславянскай гэту групу слоў лічыць нельга, паколькі адсутнічаюць паўд.-слав. паралелі; рус. гаворкі, па сутнасці, іх таксама не ведаюць. Слаўскі (2, 17) узнаўляе форму *kadḷbʼъ, у якой другая частка — да прасл. *dḷbʼti ’дзяўбці’. Структурную і семантычную паралель для такой этымалогіі можна знайсці ў бел. маг. кадыр ’пасудзіна для збожжа, мукі, выдзеўбаная з суцэльнага кавалка дрэва’, якое выглядае як вытворнае ад ка‑ і ‑derь < dьrati або ад прэфіксальнага дзеяслова. Этымалогія слова кадоўб, прапанаваная яшчэ Міклашычам, 108, не прымалася аднагалосна; Траўтман (Göttingische gelehrte Anzeigen, 1911, 258) і Фасмер (RS, 4, 164) меркавалі пра кампозіт kadь + dьlb; Брандт (РФВ, 22, 139) і Сабалеўскі (Slavia, 5, 444) прапанавалі kolodьlba; укр. зах. колодовбина ’выбоіна, ухаба’ зафіксавана ў слоўніку Жэляхоўскага; па сутнасці, той жа аргумент можна прывесці і ў другім выпадку (значэнне ’калдобіна, каляіна’ неабходна было б лічыць першапачатковым, што неверагодна). Фасмер (2, 287) адмовіўся ад ранейшай этымалогіі, Трубачоў (Эт. сл., 9, 113–114) аднаўляе форму ж. р. *kadьlba і м. р. *kadьlbъ, пры гэтым дыскусійным застаецца пытанне, як разумець першую частку кампозіта (ka‑). Ён раздзяляе погляды Фасмера на гэту праблему і лічыць, што ka‑ суадносіцца з пытальным займеннікам *kъto. Слаўскі (2, 17) супраць такога параўнання і мяркуе аб сувязі пейаратыўнага ka‑/ko‑ з прыназоўнікам і ўзмацняльнай часціцай ‑ka (‑ko, ‑kъ). Калі меркаваць аб магчымым дзеяслоўным словаўтварэнні (параўн. прыклады пад кавярзень), можна прапанаваць гіпатэтычную форму ko‑dьlbati, з якой ka‑ утвараецца па вядомай мадэлі. Відавочная сувязь з *dьlbati можа пацвярджацца ўскосна яшчэ і такімі прыкладамі, як укр. кадовбина ’невялікая палонка’, бел. глус. кадаўб (калдобіну на дарозе паўбівалі), кадаўбіна ’ўпадзіна на дарозе’ і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Form

f -, -en

1) фо́рма, вы́гляд, во́браз, абры́сы; мадэ́ль, шабло́н

in ~ von etw. (D) — у вы́глядзе чаго́-н.

der ~ nach — па фо́рме

der ~ wégen — дзе́ля фо́рмы

in ~ sein — быць у фо́рме

2) pl фо́рмы зваро́ту, прысто́йнасці

die bésten ~en háben — мець до́брыя мане́ры

die ~en wáhren [beóbachten] — захо́ўваць пра́вілы прысто́йнасці

der ~(en) wégen — дзе́ля прафо́рмы

in áller ~ — па фо́рме, па ўсі́х пра́вілах

3) грам. фо́рма

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

подчине́ние ср.

1. (действие) пакарэ́нне, -ння ср.; падпара́дкаванне, -ння ср.; паднача́ленне, -ння ср.; неоконч. паднача́льванне, -ння ср.; см. подчини́ть, подчиня́ть;

2. (состояние зависимости) падпара́дкаванне, -ння ср.; паднача́ленне, -ння ср.; (подчинённость) падпара́дкаванасць, -ці ж.; паднача́ленасць, -ці ж.; (зависимость) падле́гласць, -ці ж.; (повиновение) паслушэ́нства, -ва ср., паслухмя́насць, -ці ж.; (покорность) пако́ра, -ры ж., пако́рнасць, -ці ж.;

быть в подчине́нии быць падпара́дкаваным (паднача́леным);

держа́ть в подчине́нии кого́-л. трыма́ць у пако́ры (у паслушэ́нстве) каго́-не́будзь; см. подчини́ть, подчини́ться, подчиня́ть, подчиня́ться;

3. грам. зале́жнасць, -ці ж.; падпара́дкаванне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

про́сты

1. в разн. знач. просто́й; (несложный, обычный — ещё) нехи́трый, незате́йливый, немудрёный, незамыслова́тый;

п. механі́зм — просто́й механи́зм;

~тае рашэ́нне — просто́е реше́ние;

~тае палатно́ — просто́е полотно́;

п. чалаве́к — просто́й челове́к;

~тая бандэро́ль — проста́я бандеро́ль;

п. фасо́н — просто́й (незате́йливый, немудрёный, незамыслова́тый) фасо́н;

п. сюжэ́т — просто́й (незате́йливый, немудрёный, незамыслова́тый) сюже́т;

2. (без претензий) просто́й; бесхи́тростный; прямо́й;

3. (о глазе) просто́й, невооружённый;

4. (ровный, без изгибов) прямо́й;

5. (откровенный) прямо́й;

п. адка́з — прямо́й отве́т;

6. разг. (о лошади) неспу́танный;

○ ~тая мо́ва — грам. пряма́я речь;

п. перы́яд — просто́й пери́од;

◊ п. сме́ртны — просто́й сме́ртный;

прасце́й про́стага — про́ще просто́го

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

нія́кі мест. отриц. (ж. нія́кая, ср. нія́кае, мн. нія́кія) м.

1. (какой бы то ни было) никако́й; (ни один из имеющихся) никото́рый;

н. во́раг нам не стра́шны — никако́й враг нам не стра́шен;

~кіх адзна́к ру́ху — никаки́х при́знаков движе́ния;

~кай з гэ́тых кніг ён не купі́ў — никото́рой из э́тих книг он не купи́л;

2. (вовсе не) никако́й;

н. ён не камандзі́р — никако́й он не команди́р;

○ н. род — грам. сре́дний род;

◊ ~кімі сі́ламі — никаки́ми си́лами;

~кім чы́нам — нико́им о́бразом;

ні ў я́кім ра́зе — ни в ко́ем слу́чае;

без нічо́га нія́кага — без причи́ны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

пэ́ўны

1. (заслуживающий доверия) надёжный; достове́рный;

~ныя лю́дзі — надёжные лю́ди;

~ныя крыні́цы — надёжные (достове́рные) исто́чники;

2. ве́рный, надёжный;

п. прыста́нак — ве́рная (надёжная) при́стань;

3. (установленный) определённый;

прызна́чыць п. дзень сустрэ́чы — назна́чить определённый день встре́чи;

праз п. час — че́рез определённое вре́мя;

4. (безусловный) определённый;

мець п. по́спех — име́ть определённый успе́х;

5. твёрдый, ве́рный;

ісці́ ~нымі кро́камі — идти́ твёрдыми (ве́рными) шага́ми;

6. грам. определённый;

п. арты́кль — определённый арти́кль;

◊ да ~най ступе́ні — до изве́стной сте́пени;

у ~ным сэ́нсе — в не́котором (изве́стном) смы́сле;

у ~най ме́ры — в не́которой сте́пени;

у ~ных вы́падках — в изве́стных слу́чаях

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)