Вілі́ць ’зварочваць з прамога шляху’; ’крывіць (душою)’; ’зварочваць убок’ (Нас.), вілі́ць, падві́льваць ’падкідаць мяч у гульні «салавей»’ (Янк. III), віліць ’падманваць, крывіць’ (Кар.). Карскі (Труды, 394) лічыць гэту лексему запазычанай з літ. і лат. моў; параўн. літ. vylióti ’падманваць, заманваць, спакушаць’, vỹlius ’падман, хлусня’, што аспрэчвае Лаўчутэ (351). Гл. яшчэ віля́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zawalidroga
1. ж. перашкода на шляху;
2. м./ж; завала, лежань, лежабок, дармаед, гультай
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ліне́йны, -ая, -ае.
1. Які мае выгляд лініі, складаецца з ліній, мае адносіны да лініі (у 1 знач.).
Л. арнамент.
Лінейныя меры даўжыні.
2. Тое, што і рэгулярны (у 2 знач.; уст.).
Лінейныя войскі.
3. Які складае аснову баявых злучэнняў флоту.
Л. крэйсер.
4. Прызначаны для абслугоўвання лініі сувязі ці шляхоў зносін.
Лінейная міліцыя.
Л. манцёр.
○
Лінейная скорасць — скорасць руху, якая вызначаецца па даўжыні шляху, пройдзенага за адзінку часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аве́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
1. Свойская жвачная жывёла, якая дае воўну, мяса, малако; самка барана.
Стрыжка авечак.
2. перан. Той, хто выдае сябе за ціхага, паслухмянага чалавека.
3. перан. Пра някемлівага, дурнаватага чалавека (часцей пра асоб жаночага полу).
◊
Блудная (аблудная) авечка — пра чалавека, які збіўся з правільнага жыццёвага шляху, адарваўся ад свайго асяроддзя, сям’і і інш.
Прыкідвацца авечкай.
|| прым. аве́чы, -ая, -ае.
А. сыр.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
але́я, ‑і, ж.
Дарога, абсаджаная з абодвух бакоў дрэвамі або кустамі; дарожка ў садзе ці парку; прысады. Ад шляху пайшла бярозавая алея і ўперлася ў разложысты сад. Пестрак. У парку грымеў аркестр, па асветленых алеях цяклі бясконцыя людскія ручаі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халя́ўка, ‑і, ДМ ‑ляўцы; Р мн. ‑лявак; ж.
Памянш.-ласк. да халява. [Люся] села на ўзбочыне шляху, побач са мной, апусціўшы ў канаву ногі, абутыя ў чаравікі з высокімі халяўкамі. Навуменка.
•••
Халяўкі смаліць — заляцацца да каго‑н. з жаночага полу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гло́булы
(лац. globulus = шарык)
1) астр. невялікія цёмныя ўтварэнні ўнутры светлых туманнасцей Млечнага шляху;
2) хім. калоідныя часцінкі сферычнай формы або макрамалекулы, згорнутыя ў клубок.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эйкана́л
(ад гр. eikon = адлюстраванне)
функцыя, якая вызначае даўжыню аптычнага шляху паміж двума адвольна выбранымі пунктамі, адзін з якіх належыць прасторы прадметаў, другі — прасторы адлюстраванняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эрг1
(гр. ergon = праца, работа)
адзінка работы (энергіі) у СГС сістэме адзінак, роўная рабоце, выкананай сілай у 1 дыну на шляху ў 1 см.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зашля́шша Зямля, угоддзі па той бок шляху (Слаўг.). Тое ж за́шле́шша, зашляхоўе (Слаўг.).
□ вул. Зашляшша ў в. Віравая Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)