Той, хто па ўласнаму жаданню, добраахвотна ўступае ў армію ў час вайны. Тысячы добраахвотнікаў з многіх краін свету рушылі на дапамогу рэспубліканцам.Паслядовіч.Мінулай зімой, калі пачаліся фінскія падзеі, Павел разам з некаторымі таварышамі наважыўся паехаць добраахвотнікам на фронт.Шахавец.// Той, хто добраахвотна бярэ на сябе якую‑н. работу, абавязкі. У першым пакоі, куды ўвайшла цётка Эмілія, працавала шэсць маладых энтузіястаў-добраахвотнікаў.Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падда́ны1, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым.зал.пр.ад паддаць (у 1, 2 і 5 знач.).
падда́ны2, ‑ага, м.
Асоба, якая знаходзіцца ў падданстве якой‑н. дзяржавы. Французскі падданы. □ Пачалася вайна, і Гушка як падданы Расіі павінен адпраўляць на фронт свайго сына.Пшыркоў.//Уст. Асоба, якая падпарадкуецца каму‑н., залежыць ад каго‑н. У маёнтку сваім, У зялёным бары Дзень у дзень пан Міхайла Падданых судзіў.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушчыльні́цца, ‑ніцца; зак.
1. Стаць больш шчыльным.
2. Пацясніўшыся, размясціцца, пасяліцца больш шчыльна. Усё зводзілася да таго, што з дня на дзень мы павінны наступаць. І вось пачалося... Нездарма ж так ушчыльніўся фронт, падвезена гэтулькі прадуктаў і боепрыпасаў...Няхай.
3.Разм. Стаць больш заселеным (пра жылую плошчу). // Пачаць жыць цясней, пасяліўшы каго‑н. да сябе.
4. Стаць цалкам запоўненым, больш інтэнсіўным (пра рабочы час, вытворчы працэс).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасо́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1.Незак.да пасунуцца (у 1, 3 знач.).
2. Перамяшчацца паціху ў якім‑н. напрамку; паволі рухацца. Павольна, не спяшаючыся, пасоўваўся стары зубр да ручая, абрываючы па дарозе маладыя парасткі з дрэў.В. Вольскі.І па меры таго, як усё далей на захад адступаў фронт, услед за ім пасоўваўся і шпіталь.Васілевіч.Павольна наша фурманка пасоўвалася наперад, парушаючы цішыню наваколля.М. Ткачоў.
3.Зал.да пасоўваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнены і -ця́гнуты; зак.
1.каго-што. Нацягваючы, павялічыць у аб’ёме ці даўжыні.
3.што. Размясціць доўгім радам або паласой на якой-н. адлегласці.
Р. абоз.
Р. фронт.
4.што. Пашкодзіць пры моцным напружанні, удары, неасцярожным руху (сухажылле, звязкі і пад.).
5.што. Зрабіць празмерна працяглым.
Р. работу на месяц.
6.што. Разабраць, разнесці па частках у розныя бакі.
Р. бярвенне.
7.што. Раскрасці (разм.).
8.каго (што). Адцягнуць адно ад аднаго, разняць.
|| незак.расця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.расцяжэ́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.), расця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 1, 2 і 4 знач.; разм.) ірасця́гванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГАЛІМБА́ЕВА Айша Гарыфаўна
(н. 11.1.1918, г. Ісык, Казахстан),
казахскі жывапісец. Нар. мастак Казахстана (1967). Вучылася ў Алма-Ацінскім маст. вучылішчы (1939—43) і Усесаюзным ін-це кінематаграфіі (1943—49). Аўтар жывапісных работ: «Партрэт Абая» (1949), «Праводзіны сына Джамбула на фронт» (1951), «Народныя таленты» (1957), «Песня Казахстана» (1962), «Піяла кумысу» (1967); эскізаў касцюмаў да фільмаў, малюнкаў для альбома «Казахскі народны касцюм» (1959).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бронь1і (радзей)бро́ня, ‑і, ж.
Замацаванне якой‑н. асобы або прадмета за кім‑, чым‑н., якое робіць іх недатыкальнымі для іншых, а таксама дакумент на такое замацаванне. У Паўла і Васі .. была бронь, аднак хлопцы вырашылі ісці на фронт.Брыль.[Ермаліцкі] падаў на подпіс бронь на зарплату.Скрыган.Леў Раманавіч раптам адчуў, што.. хавацца далей за паперкай-бронню непрыстойна і нават злачынна.Асіпенка.
бронь2,
У выразе: бронь божа — тое, што і барані божа (гл. бог).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стратэгі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які задавальняе патрабаванні стратэгіі, важны для ажыццяўлення асноўных ваенных задач. Стратэгічнае будаўніцтва. Стратэгічны пункт. Стратэгічныя рэзервы.// Які мае адносіны да дзеяння буйных воінскіх злучэнняў або ўсёй арміі. Стратэгічны фронт. Стратэгічная авіяцыя. Стратэгічны тыл.
2. Які мае адносіны да стратэгіі, звязаны са стратэгіяй. Стратэгічныя планы. □ Хітры Пацяроб і ў гэты раз паказаў у поўным бляску свае стратэгічныя здольнасці.Зарэцкі.
3.перан. Істотны, важны для дасягнення агульнай генеральнай мэты на якім‑н. этапе. Стратэгічны план партыі.
•••
Стратэгічная сыравінагл. сыравіна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
front
[frʌnt]1.
n.
1) пе́рад чаго́
the front of the garden — пе́рад са́ду
a shirt front — пе́рад кашу́лі
2) пярэ́дні бок, фаса́д -а m.
3) Milit.фронт -у m.; перадавы́я пазы́цыі
service at the front — слу́жба на фро́нце
4) згуртава́насьць ро́зных гру́паў у змага́ньні (паліты́чным, эканамі́чным), фронт -у m.
the labour front — рабо́чы фронт
5) набярэ́жная f.; прымо́рскі бульва́р
6) informal прыкрыцьцё n.; фаса́д -у m.; шы́льда f.
The club was just a front for gangster activities — Клюб быў то́лькі прыкрыцьцём для гангстэ́рскае дзе́йнасьці
2.
adj.
1) пярэ́дні
the front line — пярэ́дняя лі́нія
2) Phon. пярэ́днеязы́чны (пра гало́сныя)
3.
v.t.
1) быць паве́рнутым пе́радам
Our house fronts the park — Наш дом паве́рнуты пе́радам да па́рку
2) супрацьстая́ць; супраці́віцца
4.
v.i.
1) выхо́дзіць на што (быць накірава́ным у які́-н. бок)
The house fronts on the sea — Дом выхо́дзіць на мо́ра
2) informal (for) служы́ць фаса́дам, прыкрыва́ць што
change front — завярну́ць (-ца) у і́ншы бок
in front of — пе́рад кім-чым
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АБ’ЯДНА́ННЕ
(ваен.),
вайсковае фарміраванне, у якое ўваходзяць некалькі злучэнняў або меншых па складзе аб’яднання, а таксама часцей і ўстаноў. Паводле складу і задач, якія вырашаюцца, бывае: стратэгічнае (узбр. сілы, кааліцыйныя аб’яднаныя ўзбр. сілы на тэатрах ваен. дзеянняў), аператыўна-стратэгічнае (фронт, група армій, флот), аператыўнае (армія, флатылія, эскадра, авіяцыя флоту і інш.), аператыўна-тактычнае (злучэнні і часці розных радоў войскаў, спецвойскаў і службаў аднаго віду ўзбр. сіл), тэрытарыяльнае агульнавайсковае (гл.Ваенная акруга).