лічы́льнік м спец Zähler m -s, -; Zählwerk n -(e)s, -e, Zählapparat m -(e)s, -e;

электры́чны лічы́льнік Strómzähler m;

га́завы лічы́льнік Gás¦uhr f -, -en, Gászähler m -s, -;

лічы́льнік абаро́таў Dréhzahlmesser m;

лічы́льнік Га́йгера Géigerzähler m;

лічы́льнік ка́драў фота Bíldzahlwerk n -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БРОМ

(лац. Bromum),

Br, хімічны элемент VII групы перыяд. сістэмы. Ат. н. 35, ат. м. 79,904; належыць да галагенаў. Прыродны складаецца са стабільных ізатопаў ​79Br (50,56%) і ​81Br (49,44%). Вядомы штучныя радыеактыўныя ізатопы (​80Br, ​82Br). Адкрыты франц. хімікам Ж.Баларам (1826).

Бром — чырвона-бурая вадкасць з непрыемным рэзкім пахам, лёгка выпараецца, tпл -7,25 °C, tкіп 59,2 °C, шчыльн. 3105 кг/м³. Слаба раствараецца ў вадзе (насычаны водны раствор наз. бромнай вадой), добра ў арган. растваральніках. Малекула двухатамная. Бром непасрэдна рэагуе з большасцю металаў (акрамя плаціны і танталу) і з некаторымі неметаламі (сера, фосфар) з утварэннем брамідаў. З вадародам пры награванні ўтварае бромісты вадарод. З кіслародам і азотам непасрэдна не рэагуе. Моцны акісляльнік Атрымліваюць з марской вады, азёрных і падземных расолаў, шчолаку калійнай вытв-сці акісленнем брамідаў хлорам. Бром і яго злучэнні выкарыстоўваюць у вытв-сці антыдэтанатараў (для бензіну), фота- і кінаматэрыялаў, медыкаментаў, інсектыцыдаў, фарбавальнікаў. Ядавіты; ГДК у паветры 0,5 мг/м³.

Літ.:

Ксензенко В.И., Стасиневич Д.С. Химия и технология брома, иода и их соединений. М., 1979.

т. 3, с. 259

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ліхта́р​II м

1. Latérne f -, -n; Lámpe f -, -n; Léuchte f -, -n (свяцільня); Licht n -(e)s, -er (на паравозе, караблі, на беразе);

чаро́ўны ліхта́р Latérna mágica f -, -nae [-nɛ]; -cae [-kɛ];

за́дні ліхта́р аўта Rücklicht n, Schlússleuchte f -, -n, Schlússlicht n; фота Dúnkelkammerlampe f;

2. разм (сіняк) Véilchen n -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́гляд, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Вонкавае аблічча. Чалавек быў няголены, і гэта надавала яму пажылы выгляд, насуперак маладому позірку вачэй. Мележ. Слухаючы старшыню, карэспандэнт разглядаў фота ў альбоме.., мабыць, параўноўваючы цяперашні яго выгляд з тым, што было на здымках. Шахавец. // Знешняе аблічча чалавека як праяўленне яго ўнутранага стану, характару. Здаровы выгляд. Незалежны выгляд. □ Вочы дзяўчыны радасна смяяліся, хоць выгляд у яе быў паніклы і разгублены. Ракітны. Ад свайго бацькі Рыгор пераняў.. добрую шырокую натуру, мяккі і гасцінны выгляд. Гартны.

2. Знешні абрыс, контур прадмета. Усе .. [жыхары вёскі] былі заўзятыя паляўнічыя, захопліваліся адным толькі выглядам стрэльбы. Колас.

3. У спалучэнні з прыназ. «з», «на», «пад» утварае прыслоўныя словазлучэнні ў значэнне знешне. З выгляду гэты чалавек спакойны. □ Нязграбны на выгляд дзік вельмі спрытны і рухавы. В. Вольскі.

•••

Для выгляду — каб толькі здавалася.

Не падаць (не паказаць) выгляду гл. падаць.

Пад выглядам каго-чаго — пад маркай каго-чаго, выдаючы за каго‑, што‑н. [Міхал:] — Пад выглядам альтанак домікі будуюць, скляпы і чорт ведае што яшчэ там. Карпаў.

Рабіць выгляд гл. рабіць.

У выглядзе чаго — у форме чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зняць, зніму́, зні́меш, зні́ме; зняў, зняла́, -ло́; знімі́; зня́ты; зак.

1. каго-што. Дастаць, узяць, прыняць тое, што знаходзіцца зверху, на паверхні ці дзе-н. замацаванае.

З. паліто з вешалкі.

З. каструлю з агню.

З. вяршкі з малака.

З. ураджай (сабраць).

2. Пра апранутае адзенне: раздзяваючыся ці раздзяваючы каго-н., вызваліцца ад чаго-н.

З. шапку.

З. боты.

3. каго-што. Выдаліць, прымусіць пакінуць месца, пост.

З. ахову (адмяніць). З. варожага вартавога (забіць, звязаць).

4. што. Зрэзаць, ссячы.

З. галаву шабляй.

5. каго-што. Пазбавіць чаго-н., вызваліць ад чаго-н.

З. з работы.

З. з забеспячэння.

З. з уліку.

6. што. Спыніць дзеянне чаго-н., адмяніць, адмовіцца ад чаго-н.

З. сваю прапанову.

З. забарону.

З. судзімасць.

7. што. Выключыць, устараніць.

З. што-н. з абарачэння.

З. з продажу.

8. што. Устараніць, пераадолеўшы, вырашыўшы.

З. спрэчнае пытанне.

9. што. Дакладна аднавіць, скапіраваць, пераносячы на што-н.

З. мерку нагі.

З. копію з дакумента.

З. план мясцовасці.

10. каго-што. Адлюстраваць на фота- ці кінаплёнцы.

З. кінафільм.

11. што. Атрымаць шляхам апытання (спец.).

З. паказанні з каго-н.

12. што. Узяць у наймы.

З. пакой.

|| незак. зніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і здыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. зня́цце, -я, н. (да 1 знач.; спец.) і зды́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (да 9 і 10 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

успы́шка ж

1. (полымя) Áufflammen n -s, Áuflodern n -s; Áufblitzen n -s; Explosión f -, -en (выбух); Verpúffung f -, -en (газу);

успы́шка святла́ Líchtblitz m -es, -e, Áufleuchten n -s;

2. фота Blitz m -es, -e, Blítzgerät n -(e)s, -e, Blítzer m -s (прылада);

3. перан Áusbruch m -(e)s, -brüche (эпідэміі); Áufloderm n, Áufflammen n (жарсці)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ка́мера ж

1. (памяшканне) Ráum m -(e)s, Räume, Kámmer f -, -n;

ка́мера захо́ўвання Gepäckaufbewahrung f -;

2. (турэмная) Zélle f -, -n;

3. фота, кіно Kámera f -, -s;

4. (гумавая) Schlauch m -(e)s, Schläuche; Bállblase f -, -n (мяча);

5. тэх:

ка́мера згара́ння Brénnkammer f ,Verbrénnungsraum m;

халадзі́льная ка́мера Kühlfach n -(e)s, -fächer;

маразі́льная ка́мера Gefríerfach n, Tiefkühlfach n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

замацава́ць, замацо́ўваць beféstigen vt; féstmachen аддз vt;

замацава́ць што-н цвіка́мі etw. féstnageln;

2. (права і г. д.) veránkern vt;

замацава́ць по́спехі die Erfólge féstigen;

3. (за кім-н) j-n síchern vt, sícherstellen аддз vt, reservíeren [-´vi:-] vt (месца, памяшканне); zúteilen vt (за кім-н, за чым-н);

замацава́ць зямлю за кім-н j-m Land zúteilen;

4. тэх, фота fixíeren vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БУ́ЛГАК Ян

(6.10.1876, в. Асташына Навагрудскага р-на Гродзенскай вобл. — 4.2.1950),

бел. і польскі майстар мастацкай краязнаўчай фатаграфіі, этнограф, фалькларыст. Скончыў рус. класічную гімназію ў Вільні (1897). Вучыўся ў Ягелонскім ун-це (Кракаў; 1897—99). З 1905 займаўся фатаграфіяй. У 1910 пазнаёміўся з мастаком Ф.Рушчыцам. З 1912 у Вільні. У 1919—39 кіраўнік лабараторыі маст. фатаграфіі пры Віленскім ун-це. Заснавальнік і старшыня фотаклуба Польшчы, Віленскага фотаклуба, саюза польскіх мастакоў-фатографаў, польск. фатаграфічнага т-ва. Апубл. шмат здымкаў бел. нар. тыпаў, краявідаў, вёсак, гасп. пабудоў бел. сялян («Беларус з-пад Клецка», «Бабулька-беларуска з маёнтка Перасека пад Мінскам», «Жабракі беларусы пад Мінскам», «Беларус з Міншчыны», «Вечар (Міншчына)», «Краявід з Ашмянскага павета», «Месячнае неба. Багданаў», «Ціша. Возера Нарач», «Белавежская пушча» і інш.). Аўтар прац пра Рушчыца (у кн. «Фердынанд Рушчыц», Вільня, 1939), артыкулаў пра бел. фальклор і краязнаўства, даследаванняў і падручнікаў па эстэтыцы і тэхніцы фатаграфіі. Фотатэка і калекцыя яго здымкаў (каля 10 тыс.) згарэла ў 1944. Многія яго фота захоўваюцца ў архівах і б-ках Вільнюса і Варшавы.

Тв.:

Fotografika. Warszawa, 1931;

Wędrówki fotografa...Cz. 1—9. Wilno, 1931—36;

Technika bromowa. Wilno, 1933;

Bromografika czyli metoda wtórnika. Wilno, 1934;

Estetyka światła. Wilno, 1936;

Fotografia ojczysta. Wrocław, 1951.

Літ.:

Grabowski L. Jan Bułhak. Warszawa, 1961;

Zdzarski W. Jan Bułhak // Kronika Warszawy. 1978. № 1.

І.У.Саламевіч.

т. 3, с. 329

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕЛАРУ́СКІ ДЗЯРЖА́ЎНЫ АРХІ́Ў КІНАФОТАФОНАДАКУМЕ́НТАЎ

(БДАКФФД),

навукова-даследчая ўстанова, якая зберагае кінафотафонадакументы Нац. архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь. Створаны ў маі 1941 паводле пастановы СНК СССР ад 29.3.1941 у Мінску, з 1987 у Дзяржынску Мінскай вобласці. Зберагае (1995) 22 987 адзінак захоўвання хранік.-дакументальных, навук.-папулярных фільмаў, кіначасопісаў, спецвыпускаў, асобных кінасюжэтаў, кіналетапісаў за 1920—90-я г., мастацкіх кінастужак. У іх адлюстраваны найб. значныя падзеі паліт. і культ. жыцця Беларусі: уз’яднанне Зах. Беларусі з БССР, дэкады бел. мастацтва і л-ры ў Маскве, партыз. барацьба і дзеянні Чырв. Арміі ў Вял. Айч. вайну і інш., кінадакументы пасляваен. часу. У архіве захоўваецца больш за 187 850 фотанегатываў, пазітываў з 1880-х г. да нашых дзён, у тым ліку каштоўныя фотадакументы перыяду Лют. і Кастр. рэвалюцый 1917, грамадз. вайны і інш. Сярод гуказапісаў (больш за 8200) выступленні грамадскіх і паліт. дзеячаў, бел. пісьменнікаў, дзеячаў культуры і мастацтва (у тым ліку прамова Я.Купалы на 1-м Усесаюзным з’ездзе сав. пісьменнікаў у 1934), успаміны ўдзельнікаў Вял. Айч. вайны, бел. музычныя творы ў выкананні майстроў і калектываў рэспублікі.

Аддзелы: камплектавання, экспертызы каштоўнасці дакументаў, кантролю за арганізацыяй ведамаснага захоўвання дакументаў; дзярж. ўліку дакументаў і навук.-даведачнага апарата; забеспячэння захавання дакументаў і фондаў; інфармацыі, публікацыі і навук. выкарыстання дакументаў; аўтаматызаваных інфарм.-пошукавых сістэм; тэхн. кантролю. Лабараторыя забеспячэння захаванасці кіна-, фота-, фонадакументаў.

А.М.Грыневіч.

т. 2, с. 439

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)