байра́м
(кр.-тат. bairain, тур. bayram)
рэлігійнае свята ў мусульман пасля заканчэння месячнага посту рамазана.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гюве́ч
(тур. qüveć)
1) страва са смажанага мяса з гароднінай;
2) кансерваваная гародніна з мясам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Бакале́я (БРС). Рус. бакале́я, укр. бакалі́я (з XVIII ст.), бака́лія, бака́ла. Першапачатковае значэнне было ’сушаныя паўднёвыя фрукты і да т. п.’ Запазычанне з тур.-араб. baḳḳāl ’гандляр харчовымі прадуктамі, дробным таварам’. Цімчанка, 51; Локач, 16; Фасмер, 1, 109. Зыходзячы з укр. націску, можна думаць пра пасрэдніцтва польскай мовы (наўрад ці прамое запазычанне з тур.-араб., параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, 4, 125).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Музаве́р ’дармаед’ (Ян.). З рус. музавер, музовер ’бязбожнік, ліхадзей’, якое з тур.-араб. müzevvir ’хлус, кручкатвор’ (Міклашыч, 205; Фасмер, 3, 5).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кабала́
(тур. kabala, ад ар. kabal = дагавор аб куплі-продажы)
1) даўгавое абавязацельства ў Вялікім княстве Літоўскім (XIV—XVII стст.);
2) перан. поўная, крайне цяжкая эканамічная залежнасць.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Кірэ́я ’верхняя мужчынская вопратка’ (Мат. Гом.). Укр. кирея, рус. кирея ’тс’. З тур. käräya ’шырокі плашч’ (Слаўскі, 2, 153; НСУМ, 2, 435).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міцюк, ст.-бел. митюкъ ’гунька з лямцу’, рус. дан., кубан. митю́к ’лямцавая падкладка’. З асм.-тур. müttekiā ’падушка’ (Булыка, Лекс. запазыч., 123).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́нтус ’нервовы чалавек, псіх’ (бых., ЖНС). Няясна. Магчыма, з нейкай незасведчанай мянушкі. Тур. pinti ’жмінда’, ’нікудышні, абадранец, варты жалю’ — трохі аддаленае семантычна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́шка (rászka) ’птушка драч’ (Тур.). Магчыма, ад зафіксаванага там жа drászki, што можа паходзіць ад драч ’тс’ з адпадзеннем пачатковага д (d).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суважа́ць (suważaci) ’спачуваць’ (Тур.): stała ziaziulka suważaci (клец., Федар. 7). Няясна; паводле кантэксту, хутчэй ’суцяшаць’, параўн. разважаць (гл.) ’рассейваць трывогу, суцяшаць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)