Жо́ўклы. Укр.жо́вклий ’жоўклы’. Чэш.žlukly ’пратухлы (у прыватнасці, пра тлушч)’. Ад асновы дзеяслова жоўкнуць з суфіксам ‑л‑ (параўн. блякнуць — бляклы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
элаяпла́сты
(ад гр. elaion = алей + plastos = вылеплены)
лейкапласты расліннай клеткі, якія назапашваюць тлушч і крухмал.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ско́рам ‘тлустая скаромная ежа’ (Нас.; брасл., ашм., воран., кам., Сл. ПЗБ). Укр., рус.ско́ром, стараж.-рус.скоромъ ‘тлушч, масла’, ‘скаромная ежа’, рус.-ц.-слав.скрамъ ‘тлушч, маслістасць’, польск.skrom ‘тлушч, сала’, серб.-харв.скра̏ма ‘плеўка, футра, струп’, балг.скрам ‘слой тлушчу пад ежай’, макед.скрама ‘плёнка, пенка (на паверхні вадкасці)’. Прасл.*skormъ ‘тлушч’ таго ж паходжання, што і корм, карміць (гл.), ад і.-е. кораня *(s)ker‑ ‘рэзаць’, з ‑m‑ пашыральнікам, г. зн. ‘тое, што аддзіраецца, адразаецца, напрыклад, слой тлушчу, сала і г. д.’; гл. Фасмер, 3, 653; Брукнер, 496; Скок, 3, 269; БЕР, 6, 790; Пятлёва, Этимология–1974, 16; Мартынаў, Этимология–1968, 17. Іншыя версіі: параўнанне з лац.cremor ‘густы сок, які здабываецца з раслінных рэчываў’ (гл. Патабня ў Праабражэнскага, 2, 308), або з літ.šeŕti ‘карміць скаціну’, грэч.κορέυνΰμι ‘накормліваю’ і г. д. (Вальдэ-Гофман, 1, 204) — адхіляюцца па фанетычных прычынах. Параўн. корм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́лага ’тлушч як прыправа, а таксама варанае мяса, рыба і наогул прыправа да ежы’ (Шн., 1); ’сырое топкае месца’ (Жучкевіч, Топон., 14). Гл. валога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глікаліпі́ды
(ад гліка- + гр. lipos = тлушч)
тлушчападобныя рэчывы, якія змяшчаюць вугляводы; з’яўляюцца структурнымі элементамі клетачных мембран.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ліпааксігена́за
(ад гр. lipos = тлушч + аксіген)
фермент класа аксідарэдуктазаў, які акісляе ненасычаныя тлустыя кіслоты да перакісаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ліпо́ма
[н.-лац. lipoma, ад гр. lipos = тлушч + (ogk)oma = пухліна)]
дабраякасная пухліна з тлушчавай тканкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ры́ба, -ы, мн. -ы, рыб, ж.
1. Вадзяная пазваночная жывёліна з канечнасцямі ў выглядзе плаўнікоў, якая дыхае жабрамі.
Касцявыя рыбы.
Драпежная р.
Рачная, марская р.
Біцца як р. аб лёд (пакутліва шукаць выйсце з цяжкага становішча; разм.). Адчуваць сябе дзе-н. як р. ў вадзе (натуральна, проста, добра; разм.). У каламутнай вадзе рыбу лавіць (перан.: мець выгаду, карыстаючыся няяснасцю абставін; разм., неадабр.).
2. Частка тушы (тушкі) такой жывёліны, якая ўжыв. ў ежу.
Смажаная, вэнджаная, салёная р.
Р. пад марынадам.
|| памянш.ры́бка, -і, ДМ -бцы, мн. -і, -бак, ж. (ласкавы зварот да жанчыны, дзіцяці; разм.).
|| прым.ры́бны, -ая, -ае іры́бін, -а (да 1 знач.).
Рыбная лоўля.
Рыбная прамысловасць.
Рыбныя катлеты.
Рыбны дзень (у які гатуюцца рыбныя, а не мясныя стравы). Рыбіна луска.
Рыбін тлушч (вадкі тлушч з печані трасковых рыб).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Tran
m -s, -e во́рвань, ры́бін тлушч
◊ im ~ sein — ≅ быць падпі́ўшым; то́ркаць но́сам
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
шэ́рсны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да шэрсці (у 1, 2 знач.). Шэрснае покрыва. Шэрсная прадукцыя.// Які маецца ў шэрсці. Шэрсны тлушч.
2. Які дае шмат шэрсці; які разводзяць, гадуюць дзеля атрымання шэрсці. Шэрсныя авечкі.// Звязаны з развядзеннем, гадоўляй такіх жывёл. Шэрсная авечкагадоўля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)