Сердава́ць ‘адчуваць раздражненне, гнеў на каго-небудзь, злаваць’ (ТСБМ, Нас., Касп., Байк. і Некр., Раст., Шат.), сердава́цца тс’ (Нас.), сердо́ваць ‘тс’ (ТС). Укр. сердува́ти ‘тс’. Дзеяслоў з суф. ‑ова‑ ад се́рдзіць ‘злаваць’ (Нас.), што да прасл. *sьrdati (sę) параўн. укр. се́рдити, рус. серди́ть, рус.-ц.-слав. сръдити, польск. sierdzić się, ст.-чэш. srditi sě ‘шалець, лютаваць’, серб.-харв. срдити се, славен. srdíti se ‘злавацца’, балг. съ́рдя (се), макед. срди (се), ст.-слав. сръдити сѧ ‘раздражняцца’. Звязана з сэрца (гл.), таму што сэрца ўяўлялі як умяшчальню душы, г. зн. і гневу (Фасмер, 3, 605; Махэк₂, 572). Параўн. літ. širdai мн. л. ‘сварка’ < širdis ‘сэрца’; лат. sîrdît ‘раззлавацца’, sirds ‘злосць’ і ‘сэрца’ (Фрэнкель, 985). Параўн. таксама серб.-харв. ср́чити се ‘злавацца’, гл. Фурлан у Бязлай, 3, 305. Адваротнае семантычнае развіццё ў ст.-бел. сердоболь (Чацця 1489 г.), якое Карскі (2–3, 101) разглядае як складанае слова з коранем серд‑ (гл. сэрца) і прыдаткам боль (гл. балець), параўн. рус. сердобольный (Фасмер, 3, 605). Параўн. у Насовіча (Нас., 578) супрацьлеглыя значэнні ў слове се́рца (се́рце) — ‘гнеў, злосць’ і ‘прыхільнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
то́нус, -у, м.
1. Працяглае ўзбуджэнне нервовых цэнтраў і мышачных тканак, якое не суправаджаецца стомай і абумоўлівае пэўнае функцыянаванне органаў.
Мышачны т.
Зніжаны т. сэрца.
2. перан. Ступень жыццядзейнасці арганізма або асобных тканак.
Жыццёвы т.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
cold-hearted
[,koʊldˈhɑ:rtəd]
adj.
хало́дны, нячу́лы; бяз сэ́рца, няве́тлы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
heartbeat
[ˈhɑ:rtbi:t]
n.
пульса́цыя, пульс -у m., біцьцё сэ́рца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Жалу́дачак ’частка сэрца’ (ТСБМ). З рус. желу́дочек ’тс’, утворанага як памяншальнае ад желудок ’страўнік’ з няпэўнай этымалогіяй. Фасмер, 2, 44.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заміра́нне ср. замира́ние; обмира́ние; см. заміра́ць;
◊ з ~ннем сэ́рца — с замира́нием се́рдца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
дрыгану́ць сов., однокр. дро́гнуть;
~ну́ла сэ́рца — дро́гнуло се́рдце;
гу́бы ~ну́лі — гу́бы дро́гнули
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
жа́льба ж.
1. скорбь;
ж. сэ́рца — скорбь се́рдца;
2. жа́лоба, се́тование ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ра́давацца несов. ра́доваться; ликова́ть;
◊ сэ́рца ра́дуецца — се́рдце ра́дуется;
во́ка ра́дуецца — глаз ра́дуется
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
разры́ў, -ры́ву м., в разн. знач. разры́в;
◊ р. сэ́рца — мед. разры́в се́рдца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)