галавакружэнне, ‑я, н.
Хваравіты стан, пры якім страчваецца пачуццё раўнавагі і чалавеку здаецца, што ўсе прадметы вакол яго хістаюцца, кружацца. Галавакружэнне ад малакроўя. Танцаваць да галавакружэння. // перан. Страта здольнасці правільна разумець і ацэньваць рэчаіснасць пад уплывам дасягнутых поспехаў і адсутнасці самакрытыкі. Галавакружэнне ад поспехаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Паці́ра ’страта’ (чэрв., Сл. ПЗБ), кліч. пацёр ’страта парасят ад недагляду’ (Жыв. сл.). Утворана ад дзеяслова + паціраць, параўн. в.-дзв. паціраць ’згубіць’ (там жа), у якім ‑і‑ узнікла ў выніку рэдукцыі ‑е‑© рус. потерять, укр. теряти, ст.-рус. терлти ’разбураць, спусташаць’, потерпти ’загубіць, знішчыць’. У якасці роднасных слоў Фасмер (4, 50) прыводзіць серб.-ц.-слав. тѣряти ’праследаваць, праганяць, абвінавачваць, імкнуцца’, балг. терам ’ганю, падганяю’, славен. terati ’катаваць’, серб.-харв. Tjeparu ’забіваць’, чэш. ter: крканошск. ’рэз ствала ўпоперак’, poter ’малькі’, Апалонікі’, ’крухмаленне’, а таксама potre‑ti ’перамагчы, пабіць, адольваць, знішчыць’. Да церці, тру (гл.). Сюды ж карм. падранка ’згубленая рэч’ (Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Rückschlag
m -s, -schläge
1) вайск. адда́ча
2) стра́та; няўда́ча; права́л; кю́дзіс
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пору́ха уст., обл.
1. (вред) шко́да, -ды ж.; (убыток) стра́та, -ты ж.;
2. (беда, неприятность) бяда́, -ды́ ж., непрые́мнасць, -ці ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
састарыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
Зрабіць старым, больш старым. Бацьку страта адзінага сына скасіла, састарыла адразу. Лось. Песню гады не састараць, Выпрабаванняў час. Песня — жывая памяць, Песню давай, таварыш, Песню не спішаш у запас! Крупенька. Пасталеў, пасівеў. Толькі гэта Не састарыла сэрца майго. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
niekorzyść
ж. уст. страта; шкода;
na czyją ~ — на шкоду каму; супраць каго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zanik, ~u
м.
1. знікненне; адміранне; страта;
zanik pamięci — страта памяці;
2. мед. атрафія;
zanik mięśni — атрафія мышцаў (цягліц);
3. рад. заміранне; затуханне;
zanik fal — затуханне хваляў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
у́быль ж. (уменьшение) змяншэ́нне, -ння ср.; (движение к уменьшению) спад, род. спа́ду м.; (потери) стра́ты, род. страт, ед. стра́та, -ты ж.;
у́быль ли́чного соста́ва змяншэ́нне (стра́та) асабо́вага скла́ду;
пополне́ние у́были в войска́х папаўне́нне страт у во́йсках;
идти́, пойти́ на у́быль ісці́, пайсці́ на змяншэ́нне (на спад).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Сці́ра ’страта’ (Юрч. Вытв.), сці́рства ’тс’ (Касп.). Параўн. укр. дыял. стира ’напасць’. Вытворныя ад сціраць ’знішчаць’: со свету сціраюць (Нас.), сціра́цца ’разбурацца, гінуць, знікаць, прападаць’ (Юрч. Вытв., ТС), што да церці (гл.); да семантыкі параўн. стараж.-рус. терѧти ’губіць, спусташаць’, рус. поте́ря ’згуба’, теря́ть ’губляць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
упадак, ‑дку, м.
1. Пагаршэнне агульнага стану чаго‑н.; агульны распад, разлажэнне. Упадак вытворчасці пры капіталізме. Упадак буржуазнай культуры. // Моцнае аслабленне фізічных ці духоўных сіл. Упадак сіл. Упадак духу.
2. Абл. Страта. Няма статку без упадку. Прымаўка.
•••
Каб на вас упадак — каб вы падохлі, каб на вас паморак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)