самаві́тасць, ‑і, ж.

Уласцівасць самавітага. Ва ўсёй постаці.. [спадарожніка] і ў выразе твару падкрэслівалася ўпэўненасць і самавітасць. Ракітны. Дзеці самі падпарадкоўваліся.. [Сярожу], паважаючы яго самавітасць, не па ўзросту сталы розум. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wit [wɪt] n.

1. ро́зум;

quick wit ке́млівасць;

wit and wisdom ро́зум і му́драсць;

dull wit ту́пасць

2. дасці́пнасць

be at one’s wits’ end быць збянтэ́жаным, быць у тупіку́;

collect/gather one’s wits супако́йвацца;

be scared/frightened/terrified out of one’s wits напу жа́цца да сме́рці;

live by/on one’s wits выкру́чвацца;

be out of one’s wits стра́ціць ро́зум, звар’яце́ць, з’е́хаць з глу́зду

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

umysł, ~u

м.

1. розум;

wielki umysł — светлы розум;

2. ~y мн. грамадская думка;

z ~u — знарок, назнарок, наўмысна, сумысле

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

антылагі́зм

(ад анты- + гр. logos = розум)

формула логікі, якая адлюстроўвае несумяшчальнасць пасылак катэгарычнага сілагізму з адмаўленнем яго заключэння.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

здурне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм. Страціць розум; зрабіцца дурным (у 1, 2 знач.). — Здурнеў саўсім! Як разгарачыцца, сам не помніць, што кажа. Мележ. Трапляецца і разумнаму здурнець. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заслані́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ло́нены; зак., каго-што.

1. Закрыць, загарадзіць сабой або чым-н.

З. святло.

З. печ.

Што табе розум засланіла? (перан., безас.; разм.).

2. перан. Адсунуць на задні план, замяніць сабой.

Гэта моцнае, радаснае пачуццё засланіла ўсе астатнія.

3. безас. Закласці.

У грудзях засланіла.

|| незак. засланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ана́ліз, -у, м.

1. Метад навуковага даследавання шляхам разгляду асобных састаўных частак чаго-н., уласцівасцей; проціл. сінтэз.

2. Усебаковы разбор, разгляд чаго-н.

А. новага рамана.

3. Вызначэнне саставу рэчыва.

А. крыві.

Хімічны а.

Аналіз матэматычны — адзін з раздзелаў вышэйшай матэматыкі.

|| прым. аналіты́чны, -ая, -ае.

А. розум (схільны да аналізу). А. метад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

учэ́пісты, -ая, -ае.

1. Здольны чапляцца, хапацца і моцна трымацца за каго-, што-н.

Учэпістыя кіпцюры.

У. погляд (перан.).

2. перан. Які добра запамінае што-н. (пра памяць, розум).

Учэпістая памяць.

3. перан. Вельмі ўпарты, які настойліва дабіваецца сваёй мэты.

У. чалавек.

Учэпіста (прысл.) трымацца за свае погляды.

|| наз. учэ́пістасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

stupefy [ˈstju:pɪfaɪ] v.

1. прытупля́ць (розум, пачуцці);

be stupified with grief аслупяне́ць ад го́ра

2. ашаламля́ць, здзіўля́ць, агало́мшваць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

infantile [ˈɪnfəntaɪl] adj.

1. дзіця́чы;

infantile paralysis med. дзіця́чы пара́ліч

2. derog. інфанты́льны;

an infantile mind інфанты́льны ро́зум

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)