АРТЫКО́Н (ад грэч. orthos прамы + eikōn выява),, перадавальная тэлевізійная трубка з назапашваннем зараду і счытваннем відарыса павольнымі (каэфіцыент другаснай эмісіі < 1) электронамі. Распрацаваны амер. інжынерамі А.Розам і Х.Ямсам (1939). Прыкладна ў 20 разоў больш адчувальны за іканаскоп; характарыстыка «святло—сігнал» лінейная ва ўсім дыяпазоне ўстойлівай работы. Выкарыстоўваецца ў тэлевізійных перадавальных камерах. Гл. таксама Суперартыкон.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рэ́зкі, -ая, -ае.
1. Які праяўляецца з вялікай сілай, вастрынёй.
Р. вецер.
Рэзкія болі.
2. Раптоўны і вельмі значны.
Рэзкае павышэнне паспяховасці навучэнцаў.
Рэзкае пахаладанне.
3. Занадта моцны.
Р. крык.
Р. пах.
Рэзкае святло.
4. Пазбаўлены мяккасці, плаўнасці, парывісты.
Рэзкія рухі.
5. Які вызначаецца выразнымі абрысамі, не расплыўчаты.
Рэзкія лініі.
Рэзкія рысы твару.
6.Прамы і жорсткі, востры.
Рэзкая крытыка.
Рэзкія словы.
Р. соус.
|| наз.рэ́зкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
орталамаркі́зм
(ад гр. orthos = прамы + ламаркізм)
адзін з кірункаў неаламаркізму, прадстаўнікі якога бачаць асноўную прычыну развіцця новага ва ўнутраных уласцівасцях арганізмаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
high road[ˈhaɪrəʊd]n.
1.BrE, dated бальша́к; шаша́
2. (to)прамы́ шлях (да чаго-н.)
♦
take the high road (in smth.) вы́браць найбо́льш пазіты́ўную та́ктыку дзе́яння
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Выно́сны ’прамы, высокі (аб дзераве)’ (БРС, Клім.), выно́сісты, выно́слівы ’высокі, тонкі’ (Мат. Гом.). Рус.выносно́й ’моцны, трывалы; ураджайны (год)’, чэш.vznešený ’ўзняты, знатны’, дыял.výnosný ’багаты, радавіты’. Утварэнне ад выносіць з суф. ‑н‑; параўн. таксама ўкр.вино́ситися ’падымацца, узнімацца, узносіцца’ (Гл. Махэк₂, 396).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Правасла́ўе ’адна з хрысціянскіх канфесій’ (ТСБМ). З ц.-слав.православие ’тс’, якое з’яўляецца памылковай калькай с.-грэч.όρυόδοξία < όρυός ’прамы, правільны’ і δόξια ’вера’ і ’слава’. Сюды праваслаўны (ТСБМ) з ц.-слав.православьнъ — калька з грэч.όρυόδοξος (Слаўскі, Зб. Машыннаму, 279–280).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
plain2[pleɪn]adj.
1.я́сны, зразуме́лы;
I made myself plain. Я ясна выказаўся.
2. про́сты;
I li ke plain food. Я люблю простую ежу.
3.прамы́, шчы́ры, адкры́ты;
a plain answerпрамы́ адка́з
♦
(as) plain as day/(as) plain as the nose on your faceя́сны як дзень, ясне́й я́снага; ≅ як дво́йчы два;
plain sailing прасце́й про́стага, прасце́й па́ранай рэ́пы; ве́льмі про́ста і лёгка
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АСТРО́Г,
1) комплекс дрэваземляных умацаванняў нас. пунктаў сталага (жылы астрог) ці часовага (стаялы астрог) характару ва ўсх. славян у 13—18 ст. Звычайна будаваўся на мяжы княства ці дзяржавы.
2) Ахоўная агароджа з вертыкальна (прамы астрог) ці коса (касы астрог) укапаных бярвёнаў, што засцерагала месца стаянкі войска.
3) Рухомая штурмавая вежа (астрожак), якой карысталіся ў час аблогі гарадоў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
перано́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка пераносіцца з месца на месца. Пераносны станок.// Спецыяльна прыстасаваны для пераносу. Пераносная радыёстанцыя. Пераносная лямпа.
2. Не прамы, іншасказальны; метафарычны (пра значэнне, сэнс слова). — Ну які ты наіўны! Шэсць сутак трэба разумець не ў дакладным сэнсе, а ў пераносным.Карпюк.Разыходзяцца іхнія [Турсевіча і Лабановіча] дарогі ў розныя бакі — і ў простым і ў пераносным сэнсе.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
fréihändig
a во́льны, прамы́; ад рукі́
~es Zéichnen — рысава́нне [малява́нне] ад рукі́
~er Verkáuf — про́даж без пасрэ́дніка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)