Зрок ’здольнасць бачыць; погляд’. Чэш., славац. zrak ’тс’, славен. zrȃk ’паветра, прамень’, серб.-харв. зра̑к ’паветра’, зра̑к, зра̏ка ’прамень, святло’, балг. зрак ’прамень, святло’ перан. ’зрок’, макед. зрак ’прамень, святло’, дыял. ’погляд’. Ст.-слав. зраkъ ’зрок’. Ст.-рус. зракъ ’выгляд, вобраз; зрок’. Рус. зрак > зрачок Фасмер (2, 105) лічыць стараславянізмам, прыводзячы ўсх-слав. форму зорок; Шанскі, 2, З, 109. Тады зрок трэба лічыць паланізмам, які адлюстроўвае польск. літ. wzrok ’здольнасць бачыць, погляд’, уст. ’вока’. Пачатковае w‑ магло быць утрачана ў бел., калі ўлічваць взрокъ у Скарыны, у Александрыі (Булыка, Запазыч., 62). Але і ў ст.-польск. была форма zrok (Рэчак), якая і магла адлюстравацца ў бел. літ. форме. Корань той самы, што зрэнкі, зара, зарыць (гл.). Копечны, Zákl. zásoba, 429–30.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэалі́зм, -у, м.
1. Кірунак у мастацтве, які ставіць мэтай праўдзівае адлюстраванне рэчаіснасці ў яе тыповых рысах.
Крытычны р.
Р.
Якуба Коласа.
2. Яснае і цвярозае разуменне рэчаіснасці пры ажыццяўленні чаго-н.
Палітычны р.
|| прым. рэалісты́чны, -ая, -ае.
Рэалістычнае мастацтва.
Р. кірунак у літаратуры.
Р. погляд на жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ху́ткі, -ая, -ае.
1. Які адбываецца з вялікай хуткасцю.
Хуткая хада.
Хутка (прысл.) бегаць.
2. Быстры ў сваіх рухах, дзеяннях, рашэннях і пад.; паспешлівы.
Хуткія крокі.
Х. погляд.
3. Які адбываецца ў кароткі адрэзак часу, а таксама які павінен адбыцца праз невялікі адрэзак часу.
Хуткая перамога.
Да хуткай сустрэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ба́члівы, ‑ая, ‑ае.
Праніклівы, дапытлівы. — І пэўне з Завітанак сюды хтось завітвае, — жартаўліва ў тон гаспадару прамовіў Лабановіч і кінуў на яго бачлівы погляд. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зблажэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Схуднелы, змарнелы. Напалоханая маці моўчкі перавяла погляд на сына, ён, зблажэлы .., з ускудлачанымі на галаве валасамі, выцягнуўшыся, ляжаў на лаве. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэтраспекты́ўны, ‑ая, ‑ае.
Звернуты назад, да мінулага. Сучасная паэзія накіроўвала .. [Бярозкіна] рэтраспектыўны погляд не далей 30‑х, у крайнім выпадку не далей 20‑х гадоў. Каваленка.
[Ад лац. retro — назад і spectare — глядзець.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саліпсі́зм, ‑у, м.
Ідэалістычны філасофскі погляд, які прызнае адзінай рэальнасцю асобу таго, хто пазнае, а навакольны свет разглядае як сукупнасць адчуванняў гэтай асобы; крайні суб’ектывізм.
[Лац. solus — адзін і ipse — сам.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неодобри́тельный непахва́льны; (неблагосклонный) непрыхі́льны; (отрицательный) адмо́ўны; нездаво́лены;
неодобри́тельный о́тзыв непрыхі́льны (адмо́ўны) во́дзыў;
неодобри́тельный взгляд нездаво́лены по́гляд.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
артадакса́льны
(ад гр. orthodoksos = прававерны)
які няўхільна прытрымліваецца прынцыпаў якога-н. вучэння, светапогляду; паслядоўны (напр. а. погляд).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гілазаі́зм
(ад гр. hyle = рэчыва + zoe = жыццё)
філасофскі погляд, паводле якога здольнасць адчуваць нібыта ўласціва ўсёй матэрыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)