АФТАЛЬЁН (Aftalion) Альбер

(21.10.1874, г. Русе, Балгарыя — снеж. 1956),

французскі вучоны-эканаміст, праф. Лільскага ун-та. Гал. яго праца — «Перыядычныя крызісы перавытворчасці» (1909), у якой паказаў залежнасць цыклічнай дынамікі выпуску элементаў асн. капіталу ад вытв-сці прадметаў спажывання, узроўню цэн, заработнай платы, працэнта прыбытку, беспрацоўя і інш. Абгрунтаваў прынцып акселерацыі ў эканоміцы (гл. Акселератар). Прычыну эканам. крызісаў бачыў у псіхалагічнай прыродзе чалавека і выкарыстанні машыннай тэхнікі. Прыхільнік прыватнай уласнасці, распрацаваў план яе заканадаўчага рэфармавання.

т. 2, с. 142

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

«БУЛЬБЯНЫ́Я» ЗАБАСТО́ЎКІ 1906,

выступленні батракоў і падзёншчыкаў на Беларусі ў рэвалюцыю 1905—07. Пачаліся ўвосень 1906 з прычыны нізкай платы за ўборку бульбы. Найб. актыўна праходзілі ў Слуцкім, Ігуменскім, Навагрудскім, Віленскім, Ашмянскім, Пружанскім пав. Бастуючыя патрабавалі павялічыць падзённую плату і не дапускалі да работы сялян, нанятых у інш. паветах. Землеўладальнікі вымушаны былі пайсці на ўступкі. Адначасова паліцыя арыштоўвала кіраўнікоў і актыўных удзельнікаў забастовак. У Віленскі пав. былі прысланы казакі. Пад канец 1906 забастоўкі задушаны.

т. 3, с. 335

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

фонд

(фр. fond, ад лац. fondus = аснова)

1) рэсурсы, запасы, рэзервы чаго-н. (напр. зямельны ф., насенны ф., жыллёвы ф.);

2) грашовыя сродкі, прызначаныя для якой-н. мэты (напр. ф. заработнай платы, ф. матэрыяльнага заахвочвання).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Тары́ф ’устаноўленая сума збораў, аплаты’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), тары́фа ’тс’ (Вруб.), ’спіс тавараў з расцэнкамі’ (Ласт.), ’аплата згодна лічыльніку (у таксі)’: у тарыфе ездзіць (гарад., Сл. ПЗБ), ст.-бел. тарыфъ ’цэннік’ (1711 г., КГС). Запазычана з рус. тари́ф ’тс’ або з польск. taryfa ’тс’, taryf ’тс’; апошнія выводзяць з іт. tariffa ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 84), сучасныя запазычанні праз рускую з франц. tarif ’тарыф’, якое з італ., ісп. і парт. tarifa ’тс’ < араб. ta‘rîf(a) ’абвяшчэнне (платы)’ < ‘árrafa ’ён абвясціў’. Выводзяць таксама з тапоніма Тарыфа — назва вострава ў Міжземным моры (Фасмер, 4, 24; ЕСУМ, 5, 522; Голуб-Ліер, 477).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ста́ўка¹, -і, ДМ ста́ўцы, мн. -і, ста́вак, ж.

1. У азартных гульнях: сума грошай, якую ігрок ставіць на карту.

Невялікая с.

2. Устаноўлены размер заработнай платы; аклад.

3. Норма вылічвання падатку, аплаты чаго-н. (спец.).

Тарыфная с.

Павышэнне ставак.

4. Максімальна дапушчальны працоўным заканадаўствам і рэгламентам арганізацыі аб’ём працы, адпаведны пэўнай штатнай пасадзе (звычайна ўстаноўленая колькасць гадзін выкладчыцкай нагрузкі ў ВНУ).

Працаваць на палову стаўкі.

5. перан., на каго-што. Разлік, арыентацыя на каго-, што-н., імкненне грунтаваць свае дзеянні на чым-н.

С. на свае сілы.

С. на мясцовыя ўлады.

Вочная стаўка — адначасовы перакрыжаваны допыт асоб для праверкі паказанняў, якія прыцягваюцца па адной справе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

floor [flɔ:] n.

1. падло́га

2. паве́рх;

the ground/first/second/top floor BrE пе́ршы/другі́/трэ́ці/ве́рхні паве́рх

3. дно (мора, акіяна)

4. the floor ме́сцы чле́наў парла́мента ў за́ле пасяджэ́нняў

5. the floor : get/give the floor атрыма́ць/даць сло́ва

6. мініма́льны ўзро́вень (цэн, заработнай платы)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

pound1 [paʊnd] n.

1. фунт (мера вагі = 453,6 г);

Tom weighs about 130 pounds. Том важыць амаль 130 фунтаў;

a pound of butter фунт ма́сла

2. (таксама pound sterling) фунт (стэ́рлінгаў) (грашовая адзінка)

one’s pound of flesh зако́ннае, але́ жо́рсткае патрабава́нне (платы, звароту чаго-н.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

hike

[haɪk]

1.

v.i.

1) ісьці́ пехато́й у падаро́жжа

2) маршырава́ць

2.

v.t.

1) падця́гваць (шкарпэ́ткі)

2) павыша́ць, павялі́чваць (пла́ту, пада́ткі)

3.

n.

1) даўга́я прахо́дка; пахо́д, марш -у m.

2) informal падвы́шка пла́ты, пада́ткаў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

вы́плата ж. Zhlung f -, -en, uszahlung f;

вы́плата на ра́ты Rtenzahlung f, Tilzahlung f; bstottern n -s (разм.);

дадатко́вая вы́плата Nchzahlung f;

вы́плата зарабо́тнай пла́ты Lhnzahlung f -;

купі́ць на вы́плату разм. auf Rten kufen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АГАНБЕГЯ́Н Абел Гезевіч

(н. 8.10.1932, Тбілісі),

вучоны-эканаміст. Акад. АН СССР (1982, чл.-кар. 1964), акад. Рас. АН (1991). Скончыў Маскоўскі эканам. ін-т (1955). У 1961—80 у ін-це эканомікі і арганізацыі прамысл. вытв-сці Сібірскага аддз. АН СССР (з 1967 дырэктар). З 1987—89 акад.-сакратар Аддз. эканомікі АН СССР, з 1989 рэктар Акадэміі нар. гаспадаркі пры СМ Расіі. Асн. кірунак навук. дзейнасці — праблемы кіравання, прадукцыйнасці працы, заработнай платы і ўзроўню жыцця.

Тв.:

Вопросы теории монопольной цены. На примере США. М., 1961;

Управление и эффективность. М., 1981.

т. 1, с. 70

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)