учрежде́ние ср.
1. (действие) заснава́нне, -ння ср.; неоконч. засно́ўванне, -ння ср.; устанаўле́нне, -ння ср.; неоконч. устана́ўліванне, -ння ср.;
учрежде́ние коми́ссии заснава́нне (засно́ўванне) камі́сіі;
2. (организация) устано́ва, -вы ж.;
госуда́рственное учрежде́ние дзяржа́ўная ўстано́ва;
3. (общественное установление) устанаўле́нне, -ння ср.;
полити́ческие учрежде́ния о́бщества паліты́чныя ўстанаўле́нні грама́дства;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ВА́КАР (Wakar) Уладзімір
(26.8.1885, г. Тамбоў, Расія — 9.5.1933),
польскі эканаміст, публіцыст, грамадскі дзеяч. У 1917—24 выкладаў у Вышэйшай гандл. школе ў Варшаве. У 1915—19 працаваў у Бюро грамадскай працы (з 1918 дырэктар), дзе рэдагаваў важнейшыя дзярж. дакументы напярэдадні і ў час абвяшчэння незалежнасці Польшчы. Ініцыятар стварэння і кіраўнік ін-та грамадскай гаспадаркі (1920—21). Рэдактар варшаўскіх час. «Polska» («Польшча»), «Przegląd Wschodni» («Усходні агляд»), «Przymierze» («Саюз») і інш. У апошнім часопісе шмат увагі аддаваў нац. пытанням у Польшчы, у т. л. беларускаму; там надрукаваны арт. Б.Тарашкевіча «Беларускія палітычныя патрабаванні». Аўтар прац «Сто гадоў барацьбы за польскую асвету» (1916), «Праблема самакіравання ў Здабытай Рэчы Паспалітай» (1924) і інш.
т. 3, с. 463
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
przekonanie
przekonani|e
н.
1. перакананне;
trafić komu do ~a — пераканаць каго;
dojść do ~a, że ... — дайсці да пераканання, што...; пераканацца, што...;
2. ~a мн. погляды; перакананні;
~a polityczne — палітычныя погляды
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ГРА́КХІ
(лац. Gracchus),
браты, палітычныя дзеячы Стараж. Рыма. Паходзілі са знакамітага роду Семпроніяў. Тыберый (162—133 да н.э.), нар. трыбун у 133, ва ўмовах нестабільнага становішча ў краіне правёў закон, які абмежаваў буйное землекарыстанне на грамадскім полі (агер публікус), але не атрымаў падтрымкі сярод сенатараў. На нар. сходзе адхілены ад улады (упершыню ў гісторыі Рыма), але паўторна выставіў сваю кандыдатуру ў нар. трыбуны. Забіты сенатарамі ў дзень выбараў. У 129 сенат спыніў надзяленне зямлёй паводле яго закону. Гай (153—121 да н.э.), нар. трыбун у 123 і 122 да н.э., аднавіў агр. заканадаўства брата, правёў законы ў інтарэсах гар. плебсу і саслоўя коннікаў, прапанаваў даць саюзнікам правы рым. грамадзян і інш. Загінуў у час узбр. паўстання.
т. 5, с. 389
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
палі́тык, ‑а, м.
1. Палітычны дзеяч. Дальнабачны палітык. □ [Шафёр] кіўнуў галавой у бок парламента і кінуў кароткае слова: — Па-а-літыка!.. І тут жа, нібы схамянуўшыся і як бы апраўдваючыся, ён пачаў ужо зусім другім тонам: — Я не палітык... Мы людзі маленькія, у нас свае справы... Лынькоў. // Разм. Той, хто цікавіцца пытаннямі палітыкі, хто любіць пагаварыць, паразважаць аб палітыцы. Іван Васілёк — Танін бацька — палітык. Ён хоць і аднаасобнік, а выпісвае і чытае «Звязду». Васілевіч. Тут былі прадстаўлены ўсе катэгорыі арыштантаў: крымінальнікі і палітычныя, або, як называлі іх у турме, палітыкі. Колас.
2. Разм. Чалавек, які выяўляе такт і ўменне ў адносінах з іншымі людзьмі. Цімох Бабура быў хітры чалавек і тонкі палітык.. Да Высокім Доле ён пусціў моцныя карэнні. Колас.
3. Уст. Палітычны зняволены.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
філасо́фскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да філасофіі (у 1 знач.). Вялікі рускі рэвалюцыйны дэмакрат В. Р. Бялінскі з’яўляецца класікам нашай матэрыялістычнай філасофскай думкі 40‑х гадоў мінулага стагоддзя. «Беларусь». У.. [апавяданнях] адчуваецца імкненне маладога пісьменніка [Чорнага] ставіць значныя грамадскія і філасофскія пытанні. Луфераў.
2. Кніжн. У аснову якога пакладзена глыбокая ідэя. Філасофскі раман. □ У творах Ф. Багушэвіча асветлены грамадска-палітычныя пытанні, якія маюць вялікі філасофскі змест. Лушчыцкі.
3. Разм. Тэарэтычны, абстрактны, глыбакадумны. Размысловіч — непаваротлівы, павольны ў гутарцы, схільны да філасофскай развагі. Дамашэвіч. Размаўляючы,.. [Сяргей і Наталля Пятроўна] міжвольна і непрыкметна пераходзілі ад адной тэмы на другую, ад абмеркавання простай і яснай жыццёвай падзеі да абстрактных філасофскіх разважанняў, часам даволі туманных. Шамякін.
4. Разм. Уласцівы філосафу (у 2 знач.), чалавеку, які разумна, спакойна разважае аб чым‑н.
•••
Філасофскі камень гл. камень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
storm1 [stɔ:m] n.
1. бу́ра, шторм;
a snowstorm завіру́ха, замяту́ха, мяце́ліца, заве́я
2. (of) вы́бух, град, бу́ра (чаго-н.);
a storm of applause бу́ра во́плескаў;
a storm of laughter вы́бухі сме́ху;
a storm of criticims град крыты́чных заўва́г
3. мо́цнае хвалява́нне;
a poiltical storm паліты́чныя хвалява́нні;
stir up a storm узня́ць бу́ру
♦
a storm in a teacup бу́ра ў шкля́нцы вады́;
take smth. by storm узя́ць што-н. шту́рмам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
issue1 [ˈɪʃu:, ˈɪsju:] n.
1. пыта́нне, прабле́ма;
a complex issue склада́нае пыта́нне;
an important/key/major issue ва́жная/ключава́я/гало́ўная прабле́ма;
political/economic issues паліты́чныя/эканамі́чныя пыта́нні;
raise an issue узніма́ць пыта́нне/прабле́му;
resolve an issue выраша́ць пыта́нне/прабле́му
2. вы́пуск; выда́нне;
issue of stamps вы́пуск ма́рак
3. ну́мар;
the latest/July issue of the magazine апо́шні/лі́пеньскі ну́мар часо́піса
♦
be at issue быць прадме́там спрэ́чак;
take issue with smb. fml выступа́ць су́праць каго́-н., спрача́цца з кім-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
prąd, ~u
м.
1. цячэнне; плынь;
płynąć z ~em — плыць па цячэнні;
pod prąd — супраць цячэння;
2. перан. кірунак; плынь;
~y polityczne — палітычныя плыні;
prąd literacki — літаратурная плынь, літаратурны кірунак;
3. эл. ток;
prąd zmienny — пераменны ток;
prąd stały — пастаянны (сталы) ток
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
свядо́масць, ‑і, ж.
1. Працэс адлюстравання рэчаіснасці мозгам чалавека, што ўключае ўсе формы псіхічнай дзейнасці і абумоўлівае мэтанакіраваную дзейнасць чалавека. Першаснасць матэрыі, другаснасць свядомасці. □ Мышленне і свядомасць — прадукты чалавечага мозга. Энгельс. // Псіхалогія, палітычныя і філасофскія погляды, рэлігійныя перакананні людзей як прадстаўнікоў пэўных класаў грамадства. Грамадскае свядомасць. Сацыялістычная свядомасць. Формы рэлігійнай свядомасці. Перажыткі капіталізму ў свядомасці людзей. Класавая свядомасць.
2. Успрыманне і разуменне навакольнага, уласцівае чалавеку. У.. свядомасці [дзеда Лукаша] неяк цяжкавата ўкладваліся нечувана вялікія пераўтварэнні ў тых месцах, дзе спакон веку акрамя пяскоў і балот нічога не было. Кулакоўскі. Юзік адчуваў, што недзе на краі яго свядомасці туліцца нешта не зусім згоднае з яго такімі разважаннямі. Крапіва. А калі камбат пайшоў,.. [Наталля Максімаўна] падумала: «Выходзіць, што вайсковым урачом быць цяжэй, чым цывільным. Ці змагу я?» Але свядомасць падказвала ёй, што яна зможа. Дудо.
3. Здольнасць правільна разумець і ацэньваць з’явы жыцця, вызначаць свае адносіны да рэчаіснасці. Калгаснікі там [у калгасе «Маяк»] па свядомасці абганяюць свайго старшыню. Паслядовіч. // Тое, што і прытомнасць. Аксіння бязмоўная, ціхая. Свядомасць вярталася да яе. Вярцінскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)