шве́ды, -аў, адз. швед, -а, М -дзе, м.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Швецыі.

|| ж. шве́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.

|| прым. шве́дскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Люд ’народ, людзі’, ’зборышча людзей, натоўп’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Ян.; віл., Сл. ПЗБ). Укр. люд, рус. люд ’тс’, польск. lud, ст.-польск. ’падданыя’, н.- і в.-луж. lud ’тс’, ’войска’, н.-луж. luś ’чалавек’, палаб. lʼai̯dai̯ ’людзі’, чэш. lid, ст.-чэш. ľud ’люд’, славац. ľud ’тс’, славен. ljȗd, харв. (да XV ст.) ljudje, балг. (арго муляраў) люд ’чалавек’, ст.-балг. людъ ’народ’, ст.-слав. людиѥ ’народ’, людинъ ’вольны чалавек’. Прасл. lʼudъ ’народ, людзі, звязаныя агульным паходжаннем і мовай’ < і.-е. *leudho‑ < *leudh‑ ’расці’, літ. liáudis ’народ’, liaudžià ’дамачадцы’, лат. ļàudis ’людзі’; ст.-в.-ням. liut, с.-в.-ням. liute ’народ’, бургундск. leudis ’свабодны чалавек’, ст.-грэч. ἐλεύθερος, лац. liber ’тс’, līberi ’дзеці’; ст.-інд. rṓdhati, ст.-іран. raoðaiti ’расце’, гоц. liudan ’расці’, алб. lenj ’нараджаюся, узнікаю’ (Фасмер, 2, 545; Слаўскі, 4, 363–364; Скок, 2, 339–340; Махэк₂, 331–332; Шустар-Шэўц, 12, 865–866; Бязлай, 2, 146; БЕР, 3, 576–577). Мартынаў (Лекс. взаим., 96–98) лічыць, што прасл. ljudъ запазычана з прагерм. leuda. Сюды ж і лю́дзі, людцэ́, людзячкі, людке́ ’людцы’ (Шат.; ст.-дар., Сл. ПЗБ), людзёнак ’чалавек’ (полац., Нар. лекс.), людзі́на ’жанчына’ (Сцяшк.), людзі́на, люды́на, людзіна́ ’чалавек, асоба’ (Сл. ПЗБ, Федар. Дад.; Ян., ТС; КЭС, лаг.), людзі́ска, люды́ска ’людзі’ (Сл. ПЗБ), людя́ ’чалавек увогуле’ (Бес.); лю́дносць ’людзі’ < польск. ludność ’насельніцтва’ (дзятл., Сл. ПЗБ), людкове ’людзі’ (Сцяшк.) < польск. ludkowie ’просты люд’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нага́йцы, -аў, адз. -га́ец, -га́йца, м.

Народ цюркскай моўнай групы, які жыве на Паўночным Каўказе.

|| ж. нага́йка, -і, ДМ -га́йцы, мн. -і, -га́ек.

|| прым. нага́йскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыгне́чаны, -ая, -ае.

1. Які церпіць прыгнёт, уціск, эксплуатуецца.

П. народ.

2. Які адчувае на сабе прыгнечанне (у 2 знач.); цяжкі, змрочны.

П. настрой.

|| наз. прыгне́чанасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ускалыхну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Пачаць калыхацца.

Ад ветру ўскалыхнулася возера.

2. перан. Прыйсці ў рух, у хваляванне, пачаць праяўляць дзейнасць.

Народ ускалыхнуўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

францу́зы, -аў, адз. францу́з, -а, м.

Народ раманскай моўнай групы, які складае асноўнае насельніцтва Францыі.

|| ж. францу́жанка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. францу́зскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

харва́ты, -аў, адз. харва́т, -а, М -ва́це, м.

Паўднёваславянскі народ, які складае асноўнае насельніцтва Харватыі.

|| ж. харва́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. харва́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

людзі (мн.), люд, народ (зб.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

lud, ~u

м.

1. люд, народ; людзі;

mnóstwo ~u — мноства людзей (народу);

2. народ;

władza ~u — улада народа;

3. племя; народ;

wędrówki ~ów — гіст.. перасяленне народаў;

~y pasterskie — пастушыныя народы;

~y osiadłe — аселыя народы;

~y starożytne — старажытныя народы (людзі);

lud wybrany — абраны народ;

lud herbowy — шляхта;

~kowie мн. людцы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

каза́хі, -аў, адз. каза́х, -а, м.

Народ цюркскай моўнай групы, які складае асноўнае насельніцтва Рэспублікі Казахстан.

|| ж. каза́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак.

|| прым. каза́хскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)