Праме́жак ’прастора паміж чым-небудзь’, ’час, які аддзяляе адно дзеянне, з’яву ад другога’ (ТСБМ), ’мяжа’ (Сл. ПЗБ). Рус. дыял. проме́жек ’прамежак’, укр. проме́жка ’прамежак’, проме́жок ’палявая дарога па мяжы паміж палёў’. Дэрыват ад прамеж з суф. ‑ак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
умо́ўны, -ая, -ае.
1. Загадзя ўмоўлены і зразумелы толькі тым, хто ўмовіўся.
У. стук.
Умоўнае месца.
2. Які мае сілу толькі пры якіх-н. умовах.
Умоўнае асуджэнне.
Прыгавораны ўмоўна (прысл.). Умоўная згода.
У. рэфлекс (выпрацаваны пад уплывам пэўных умоў).
3. Які не існуе на самай справе, яўны або сімвалічны.
Умоўная мяжа.
Умоўныя дэкарацыі.
4. У граматыцы: які ўтрымлівае ў сабе значэнне ўмовы (у 1 знач.).
У. сказ.
У. лад дзеяслова.
У. злучнік.
|| наз. умо́ўнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
няба́чны, ‑ая, ‑ае.
Недаступны для зроку. Выключыўшы маторы, нябачны самалёт стаў ціха падыходзіць да поплава. Мележ. Шаргатліва прамчаўся над галовамі нябачны снарад і глуха ўдарыў аб зямлю дзесьці ў пушчы. Паслядовіч. // Скрыты, непрыкметны. Думала [Марыя Андрэеўна] аб нечым сваім, і Туравец адчуў, як між іх пралягла нябачная мяжа. Мележ. [Плацце] робіць Крысціну незвычайна лёгкай, быццам надае нябачныя крыл[ы]. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абро́вак ’бок дарогі’ (Сцяшк. МГ) да брыво (прасл. brъvь). Назва brъvь у шэрагу моў пераносіцца на паняцце ’край (дарогі)’, пачатковае а‑, відаць, старажытнага паходжання: параўн. славац. obrv, серб.-харв. о̏брва ’мяжа’, славен. obrv. Суфіксацыя, магчыма, гаворыць пра заходнеславянскі (польскі) уплыў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
margin [ˈmɑ:dʒɪn] n.
1. по́ле (старонкі);
in the margin на паля́х
2. разры́ў, запа́с (у выбарах, спаборніцтвах);
by/with a wide/narrow margin з вялі́кім/малы́м разры́вам
3. край, мяжа́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
черта́
1. ры́са, -сы ж.; лі́нія, -ніі ж.;
провести́ черту́ праве́сці ры́су (лі́нію);
2. (граница, предел) мяжа́, -жы́ ж.; лі́нія, -ніі ж.;
в черте́ го́рода у ме́жах го́рада;
черта́ осе́длости уст. мяжа́ асе́дласці;
пограни́чная черта́ паграні́чная лі́нія;
3. перен. ры́са, -сы ж.;
черты́ хара́ктера ры́сы хара́ктару;
◊
в о́бщих черта́х у агу́льных ры́сах;
подвести́ черту́ падве́сці ры́ску (ры́су), зако́нчыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
рубе́ж, рубяжа, м.
1. Граніца паміж чым‑н., мяжа чаго‑н. Станьце ж вы, хмаркі, над рубяжамі Нашых палеткаў, шнуроў. Колас. Вакол вёскі акопы, дзоты, драты. Ад усходу, звыш гэтага — вадзяны рубеж — спакойная, але глыбокая рэчка Вуша. Брыль. // перан. Грань, якая аддзяляе што‑н. адно ад другога. Той памятны вечар з’явіўся як бы нейкім рубяжом у жыцці Наташы. Краўчанка. На рубяжы лета і восені кароткая яшчэ ноч. Каваль. // перан. Вышэйшая, крайняя ступень чаго‑н.; мяжа. На загрузку самазвала патрабавалася паўмінуты. Гэта добра і многія лічылі гэта рубяжом. Лукша.
2. Дзяржаўная граніца. Савецкія Узброеныя Сілы зорка ахоўваюць свяшчэнныя рубяжы нашай Радзімы, стваральную працу будаўнікоў камунізма. «Звязда».
3. У вайсковай справе — лінія абаронных збудаванняў. Абаронны рубеж. □ Да вечара было адваявана паўгорада, уступлены рубеж быў вернуты, падпалкоўнік паспакайнеў. Мележ. // Лінія размяшчэння агнявых кропак. Агнявы рубеж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бардзю́р
(фр. bordure, ад bord = край, мяжа)
1) шляк, які абрамляе край тканіны, шпалер і інш.;
2) паласа дэкаратыўных раслін узбоч плошчы, пляцоўкі, тратуара.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ідэа́л
(фр. idéal, ад гр. idea = паняцце)
1) вышэйшая мэта дзейнасці грамадства, асобы, мяжа імкненняў, жаданняў;
2) дасканалы ўзор чаго-н. (напр. і. дабраты).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
skraj, ~u
м. край; мяжа;
skraj lasu — узлессе, узлесак;
na ~u nędzy (przepaści) — на краі нястачы (бездані)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)