трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.

1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.

Лісце трапятала на ветры.

Верабей трапеча крыламі.

2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).

Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.

3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).

Сэрца трапятала ад радасці.

4. Адчуваць страх перад кім-н.

Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

cranny [ˈkræni] n. шчы́ліна; трэ́шчына, раско́ліна

♦

(poke into) every nook and cranny шука́ць, загля́дваючы ў ко́жны кут/ко́жную шчы́ліну

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

павыскуба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Выскубці адно за другім усё, многае. Павыскубаць пер’е. □ Пагнуліся, пакурчыліся бярозы [на шляху].. Многа гадоў ветрам прасвістала па бярэзніку, а кожны гнуў, кожны патузаць хацеў за тонкія зялёныя каснікі. І павыскубалі гэтыя каснікі. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Міне́я ’царкоўная кніга з тэкстам набажэнстваў на кожны дзень месяца, якая змяшчае і жыцці святых, апавяданні аб царкоўных святах’ (ТСБМ). Ст.-рус. минеꙗ ’тс’ (XI ст.), запазычанае з с.-грэч. μηναῖον, мн. л. μηναῖα ’месячныя’ (Праабражэнскі, 1, 537; Фасмер, 2, 624).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пакварта́льны, ‑ая, ‑ае.

Які праводзіцца кожны квартал; разлічаны на квартал. Паквартальная справаздача. Паквартальны план.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

індыві́дуум, індыві́д

(лац. individuum)

1) кожны асобна ўзяты жывы арганізм;

2) асобны чалавек сярод іншых людей, асоба.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

вся́кий мест. уся́кі; (всяческий, разный) усяля́кі; (каждый) ко́жны;

◊

во вся́ком слу́чае ва ўся́кім ра́зе;

на вся́кий слу́чай на ўся́кі вы́падак.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ша́хматы, -мат.

1. Гульня белымі і чорнымі фігурамі і пешкамі на дошцы ў 64 клеткі, якая заключаецца ў тым, што кожны з двух партнёраў імкнецца аб’явіць мат¹ каралю саперніка, а таксама адпаведны від спорту.

Гуляць у ш.

Першынство свету па шахматах.

2. Фігуры і пешкі для такой гульні.

Дарожныя ш.

|| прым. ша́хматны, -ая, -ае.

Ш. гурток.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кайло́, ‑а, н.

Ручны інструмент у выглядзе востраканцовага стальнога кліна на драўляным цаўі для адколвання кускоў горных парод; кірка. Тут кожны выбух, кожны ўдар кайла У грудзі непадатлівай прыродзе Дзеля таго, каб з мёртвых ажыла Краса зямлі, скаванай мерзлатою. Звонак.

[Ням. Keil.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Прадзяльні́к, прадзяце к ’галоўны пастух’, ’хто пасе скаціну па чарзе’ (воран., шальч., Сл. ПЗБ), прадзяппік ’чарга пасвіць карову’ (Сцяшк. Сл.). З літ. pradienykas ’тс’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 4, 74). Лаўчутэ (Балтизмы, 71) прыводзіць іншую зыходную форму pradieninkas ’тс’ < pradieniiū ’кожны другі дзень’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)